Quantcast
Channel: Հարցազրոյց – Aztag Daily –Ազդակ Օրաթերթ (Armenian Daily Newspaper based in Lebanon)
Viewing all 847 articles
Browse latest View live

Հարցազրոյց h-pem.com-ի Տնօրէն Լուսիկ Կիւլոյեան-Սրապեանի Եւ Յանձնախումբի Անդամ Վաչէ Փափազեանի Հետ

$
0
0
«h-pem.com-ի Լեզուի Քաղաքականութիւնն է՝ Անգլերէնը Միջոց. Հայերէնը՝ Նպատակ». Վաչէ Փափազեան
«Կը Ձգտինք Հայ Երիտասարդին Տալ Առիթը՝ Ինքզինք Հայ Զգալու». Լուսիկ Կիւլոյան-Սրապեան

Հարցազրոյցը վարեց` ՆՈՐԱ ԲԱՐՍԵՂԵԱՆ

«ԱԶԴԱԿ.».- Այսօր h-pem.com-ը ի՞նչ խմբակով կը գործէ, հարթակ այցելողները կրնա՞ն մաս կազմել այս խմբակին կամ ներգրաւուիլ ձեր աշխատանքներուն մէջ: Տարիքային կամ մասնագիտութիւններու բաժանում կամ սահմանափակում կա՞յ: Անդամ կամ այցելու ըլլալու դրութեան եւս անդրադառնանք:

ԼՈՒՍԻԿ ԿԻՒԼՈՅԵԱՆ-ՍՐԱՊԵԱՆ.- Տնօրէնին կողքին, բեմը եւ անոր ընկերային ցանցերը կը ղեկավարեն աշխատակազմի 3 անդամներ. լիաժամ դրութեամբ` Արեւելեան Ամերիկայէն Լիլի Թորոսեանը (օգնական պատասխանատու եւ խմբագիր) եւ Թորոնթոյէն  Ռուբէն Ճանպազեանը (բովանդակութեան պատասխանատու եւ խմբագիր), իսկ կիսաժամ դրութեամբ` Լիբանանէն Շահէն Արապօղլեանը (տնօրէնի օգնական եւ ընկերային ցանցերու քաղաքականութիւն մշակող):

H-Pem-ը կը յատկանշուի իր մասնակցողական գործելաոճով: Հանդիպման վայր  է, նպատակաուղղուած է կապ եւ գործակցութիւն ստեղծելու աշխարհացրիւ հայերու միջեւ:

Հանրութեան, յատկապէս երիտասարդութեան հետ միասնաբար արժէք ստեղծելու ձգտումով բեմը կը կազմէ իր հաւաքականութիւնը: Այցելուներ կրնան անվճար արձանագրուիլ եւ մասնակցիլ բեմին գործունէութեան` լեցնելով become an active user հարցաթերթիկը:

Տարիքային սահմանումներ չկան: 16 տարեկանէն վար պատանիներ կրնան անդամագրուիլ ծնողական համաձայնութեամբ: Որոշ թիւով անդամներ ներգրաւելէ ետք բեմը պիտի սկսի մշակել տարիքային բաժանումներու համապատասխան ծրագիրներ:

Նորահաս արուեստագէտներ, գրագէտներ եւ բանաստեղծներ կրնան իրենց գործերէն նմուշներ եւ բացատրութիւններ ուղարկել` լեցնելով Submit your work հարցաթերթիկը: Բեմին խմբագրական կազմը կը տնօրինէ անոնց  հրապարակումը: Նոյնպէս` շնորհալի լրագրողներ, լուսանկարիչներ կամ նկարահանողներ կրնան աշխատակցութեան առաջարկներ ներկայացնել` լեցնելով become a contributor հարցաթերթիկը: Բեմին խմբագրական կազմը կը քննէ ներկայացուած նիւթերը եւ կը վաւերացնէ աշխատակցութիւնը: Աշխատակցութեան հիմնական նախապայման է անգլերէնին գերազանց տիրապետումը: Աշխատակիցներ կը ստանան համապատասխան պատուեգին:

Անոնք, որոնք կը փափաքին կամաւոր կերպով մասնակցութիւն բերել բեմը ծանօթացնելու եւ տարածելու աշխատանքին, կրնան լեցնել become an ambassador հարցաթերթիկը եւ դառնալ բեմը ներկայացնող դեսպաններ: Բեմին դեսպանները կը հետեւին աշխատակազմին սահմանած ցուցմունքներուն, ունին իրենց յատուկ անկիւնը, ուր կը հրապարակուի անոնց հակիրճ կենսագրութիւնը եւ բեմին մասին իրենց կարծիքը:

Արուեստագէտներ, գրագէտներ, մշակոյթի ծիրերու մէջ աշխատողներ բեմին հետ գործակցութեան առաջարկ կրնան ներկայացնել` լեցնելով Collaborations/send a message հարցաթերթիկը:

Բեմը պատրաստ է, կազմակերպութիւններու եւ արուեստագէտներու հետ գործակցելով, կատարել մշակութային յատկանշական իրադարձութիւններու կենդանի սփռում: Կենդանի սփռումի դիմումնագիր կարելի է ներկայացնել` լեցնելով Live Streaming հարցաթերթիկը:

Նշեալ դաշտերուն համապատասխան հարցաթերթիկները կը պարունակեն մանրամասն ուղեցոյցներ եւ լուսաբանութիւններ:

«Ա.».- Գործակցութեան կարելիութիւններ կա՞ն տարբեր կազմակերպութիւններու հետ: Կայքը հանրութեան մեծ զանգուածին, յատկապէս երիտասարդութեան ծանօթացնելու իմաստով ի՞նչ ծրագիրներ կան, մանաւանդ որ մեր անմիջական շրջանակէն դուրս եղողներուն հասնելու նպատակ կը հետապնդէք:

Լ. Կ. Ս.– Կը խօսէինք աշխատակազմի մասին: Մեզի համար շատ կարեւոր էր ընտրել այնպիսի անձեր, որոնք կարենային անգլիախօս հայ սերունդներուն հետ տեսակէտներ փոխանակել իբրեւ սերնդակից եւ ծառայել իբրեւ օղակ` իրենց ինքնութեան գիտակից հայերու եւ զայն ճանչնալ փափաքող անձերու միջեւ: Այսօր բեմին աշխատակազմը ոչ միայն կը տիրապետէ անգլերէն լեզուամտածողութեան, հաղորդակից է անգլիախօս հայերու մտայնութեան, հետաքրքրութիւններուն եւ կարիքներուն, այլ նաեւ` հայ մշակոյթին, արուեստին եւ ինքնութեան նրբերանգներուն, ինչպէս նաեւ կը դրսեւորէ զանոնք բեմին թիրախին մատչելի ոճով մատուցելու կարողութիւն:

Կը փնտռենք արուեստի եւ մշակոյթի մարզերուն մէջ արդիական  շունչով ստեղծագործող հայ երիտասարդներ, որոնք ընկերային ցանցերու վրայ աշխուժ ներկայութիւն  են իրենց գործերով, ունին մեծ թիւով հետեւորդներ, եւ կը մշակենք միատեղ գործակցութեան ծրագիրներ:

Ցարդ գործակցած ենք Ամերիկայի Հայ դատի յանձնախումբին հետ: Կը շարունակուին Թումոյի եւ «Կարապալա»-ի հետ գործակցութիւններ, որոնք սկիզբ առած էին բեմին մեկնարկէն առաջ: Գործնական քայլեր առած ենք այլ կառոյցներու հետ գործակցութեան:

Ունինք նաեւ տարբեր վայրերու մէջ դեսպաններ, որոնք կամաւոր կերպով կը մասնակցին բեմին գործունէութիւնը տարածելու աշխատանքին:

Նման գործակցութիւններով կը փորձենք աստիճանաբար բազմացնել օղակները հայութենէն հեռու ապրող մեր թիրախին եւ հայութեամբ շնչող   երիտասարդութեան միջեւ: Կը գիտակցինք, որ գէթ սկզբնական շրջանին առաւելաբար պիտի ներգրաւենք նման օղակներ, եւ մեր հետեւորդներուն մեծամասնութիւնը պիտի կազմեն անոնք: Կը գիտակցինք նաեւ, որ անկարելի է, առանց նման օղակներու, հասնիլ հայկականութենէ բոլորովին հեռու ապրող հայերու: Հասարակաց բարեկամներու շնորհիւ է, որ կը յուսանք աստիճանաբար կապեր հաստատել հայկական շրջանակներէ հեռու ապրող հայերու հետ:

Բնականաբար ասիկա կ՛ենթադրէ տարիներու վրայ երկարող հետեւողական ճիգ, արդիւնաւէտ միջոցներու փնտռտուք, փորձարկելու համբերութիւն եւ հմտութիւն, մշակութային շրջանակներու հետ կապ, երիտասարդներու առաջարկները լսելու եւ անոնց հետ գործակցելու տրամադրութիւն, ճկուն գործելաոճ զարգացնելու անհրաժեշտութիւն եւ երկարաշունչ աշխատանք, որպէսզի բեմը հասնի իր նպատակին եւ կարելի ըլլայ անոր շուրջ գոյացնել հայ մշակոյթով հետաքրքիր եւ բեմին աշխատանքներուն աշխուժ կերպով մասնակցող հաւաքականութիւն մը:

Գրաւիչ ոճը, ստեղծագործ մօտեցումը եւ անուղղակի ռազմավարութիւնները անհրաժեշտ են` գտնելու համար սերունդներուն հասնելու եւ զանոնք հայկականութեամբ խանդավառելու միջոցները:

Անշուշտ շատ բան կախեալ է այցելուներու վարմունքէն, մասնակցութեան մակարդակէն եւ վստահութենէն: Սակայն բեմին որակը կը մնայ խանդավառութիւն եւ հետաքրքրութիւն ստեղծելու նախապայմանը եւ յաջողութեան գրաւականը: Հետեւաբար կը ձգտինք որակ եւ խորք տալ  բեմին պարունակութեան եւ ներկայացման ձեւին:

«Ա.».- Համազգայինի մեծ ընտանիքը այս նախաձեռնութեան դիմած է առանձին, նաեւ բաւական դժուար ուղի յաղթահարած է արդէն, սակայն արդեօք առանձին շարունակելու երաշխիքներ կա՞ն` բոլոր առումներով:

ՎԱՉԷ ՓԱՓԱԶԵԱՆ.- Ինչպէս կ՛ըսէի, Համազգայինի պատգամաւորական ժողովները պիւտճէական ծանր յանձնառութիւն ստանձնած են այս կարեւոր ծրագիրին նախաձեռնելու համար: Համազգայինը իր կարելին ըրած է եւ վստահաբար պիտի շարունակէ ընել, բայց նման   ծրագիր, ապրելու ու մանաւանդ մեծնալու համար պէտք ունի շարունակական մեծ ներդրումներու, որոնց իր բաժինը պէտք է բերէ նաեւ մեր ժողովուրդը: Այս ծրագիրը համահայկական է: Պիտի ապրի եւ ուռճանայ համայն հայութեան նպատակաուղղուած եւ արդիւնաւէտ ներդրումներով: Այս ծրագիրը տակաւին զարգացումի ճամբայ ունի կտրելիք. հետաքրքրական եւ կարեւոր հանգրուաններով պիտի յառաջդիմէ: Կասկած չունինք, որ շատեր պիտի գիտակցին զայն զարգացնելու կարեւորութեան, պիտի փափաքին մաս կազմել այս յուսատու գործին եւ թիկունք պիտի կանգնին անոր:

«Ա.».- Ցարդ հրապարակուածէն բացի` կա՞ն այլ ծրագիրներ, որոնց մասին կ՛ուզէք խօսիլ:

Լ. Կ. Ս.– Ապագային բեմը պիտի ունենայ blog-ներ եւ տարբեր բնագաւառներու յատուկ առցանց ակումբներ, պիտի կազմակերպէ մրցանքներ եւ webinar-ներ, պիտի կատարէ լրատուութիւն եւ այլն: Այս բոլորը, նախքան իբրեւ առանձին բաժիններ հաստատուիլը, պիտի փորձարկուին հանգրուանային դրութեամբ` ի վերջոյ իրականացնելու համար Կեդրոնական վարչութեան առցանց բեմի հիմնական ամբողջական ծրագիրը:

«Ա.».- Բեմին հրապարակումէն մինչեւ հիմա քու տպաւորութիւնդ ի՞նչ է:

Լ. Կ. Ս.– Թերեւս պէտք է սկսիլ մեկնարկէն առա՞ջ: Յաճախ կը մտածէի, որ համացանցի վրայ որեւէ կայք ունի գոյութենական տագնապ. լաւագոյնները մէկ օրէն միւսը կրնան ամայանալ, եթէ չփորձարկեն իրենց գոյութիւնը վերահաստատող հնարքներ:

Սակայն, երբ բեմին մեկնարկէն հազիւ 1 շաբաթ ետք Սպանիոյ Ալիքանթէ քաղաքէն Քալվին անունով երիտասարդ մը անդամակցեցաւ բեմին եւ ուղարկեց հայոց պատմութեան մասին իր պատրաստած տեսերիզները, անմիջապէս զգացի, թէ որքա՛ն կարիքը կար նման բեմի մը, թէ` որքա՛ն բեմը կարելիութիւնը ունէր ինքզինք վերստեղծելու:

Քալվին կը գրէր. «Այս ծրագիրին նախաձեռնեցի` երբ կը յայտնաբերէի ինքնութիւնս: Հայոց պատմութեան մասին կարդալով` ներշնչուեցայ եւ փափաքեցայ կարողութիւններս ի սպաս դնել` մեր պատմութիւնը ծանօթացնելու աշխարհին»:

Յաջորդ շաբաթ ոչ հայկական մականունով հայէ մը ստացանք հայկական խորհրդանիշներէ ներշնչուած ձեռարուեստի գործեր:

Բեմին նշանաբանը ոչ միայն հնչած էր, այլ նաեւ հասած էր աշխարհի տարբեր անկիւնները:

Գրեթէ քանի մը օրը անգամ մը արուեստագէտներէ կամ մշակութային շրջանակներէ  կը ստանանք գործակցութեան առաջարկներ: Հայկական տարբեր ինքնութիւններու նրբերանգները արդէն կու գան հարստացնելու բեմը, ինչ որ միայն լաւատեսութիւն կը ներշնչէ:

«Ա.».- Ձեր կոչը` մեր ընթերցողներուն, յատկապէս` երիտասարդներուն, որոնք կոչուած են ըլլալ h-pem.com-ի ընտանիքին հիմնական անդամները:

Վ. Փ.– Կոչը մեծ բառ է: Ըսելիք ունիմ, այո՛: Կը սիրէ՞ք հայ մշակոյթը, կը սիրէ՞ք արուեստը, կ՛ուզէ՞ք աշխարհով մէկ  տարածուած` արուեստը եւ  մշակոյթը սիրող, տարիքով կամ ոգիով երիտասարդ հայերու հետ կապ հաստատել, գործակցիլ եւ նորութիւն ստեղծել, նոր ճամբայ կտրել: Եթէ այդպէս է, գիտցէք` այս բեմը համահայկական է եւ մասնակցողական` իր բնոյթով: Ան ձեր բեմն է, ձեր աշխատավայրը, ձեր գործունէութեան դաշտը: H-Pem-ը կ՛ուզէ, որ մասնակցիք իր զարգացումին, որ դուք ձեզ իր տէրը զգաք:

Լ. Կ. Ս.– Նոյնինքն` h-pem-ի նշանաբանը. «Եկէ՛ք` ծանօթանանք մէկզմէկու արուեստին: Աշխարհը մեր բեմն է, h-pem-ը` ձերը»:

H-Pem կարելի է այցելել հետեւեալ հասցէներով.

Website: www.h-pem.com

Instagram: @hpemonline

Facebook: H-Pem կամ facebook.com/hpemonline

Twitter: @hpemonline

YouTube: https://www.youtube.com/watch?v=9BZ9uWCg8TU

(Շար. 2 եւ վերջ)


«Սահմանամերձ Առաջամուղը Կենսական Նշանակութիւն Ունի Արցախի Երկարատեւ Անվտանգութեան Համար», Կը Յայտնէ Րաֆֆի Քիլեան

$
0
0

Յունիս 7-ին, Հադրութի շրջանի Առաջամուղ գիւղին մէջ կատարուեցաւ բացումը «Մարալ Մելքոնեան-Աւետիսեան» մարզադաշտին` մեկենասութեամբ բարերարներ Արա եւ Հայկուհի Մելքոնեաններու: Ստորեւ` այս առթիւ «Հայրենիք»-ի եւ «Արմինիըն Ուիքլի»-ի հարցազրոյցը ՀՅ Դաշնակցութեան Ամերիկայի արեւելեան շրջանի «Արցախ ֆոնտ» բարեգործական հիմնադրամի պատասխանատուներէն Րաֆֆի Քիլեանին հետ.

Հ.- Վերջին անգամ երբ զրուցեցինք, 2017 թուականին էր, պաշտօնական բացման արարողութենէն ետք Առաջամուղ գիւղին ընդարձակման, որ Հայկական մշակութային ընկերակցութեան ծրագիրներէն մէկն էր, 2013-ին: Հազիւ 7 տարի անցած է, սակայն, ըստ երեւոյթին, բաւական մեծ փոփոխութիւններ կրցած էք ընել շրջանին մէջ: Համաձա՞յն էք այս արժեւորումին` ինչո՞ւ այո՛, կամ` ո՛չ:

Պ.- Ծրագիրի մը յառաջընթացը արժեւորելու համար իսկապէս պէտք է նայիլ հեռակայ ընդհանուր պատկերին: Թէեւ «Արցախ ֆոնտ»-ը հիմնադրուած է 2013-ին, սակայն մենք կառուցման աշխատանքներուն սկսանք 2016-ին: Այդ ժամանակէն կառուցած ենք 6 նոր բնակարաններ, վերանորոգած եւ ընդարձակած ենք դպրոցը, շինած ենք բժշկական կեդրոն մը, իսկ ներկայիս աւարտին հասած են գիւղի բացօթեայ մարզադաշտի կառուցման աշխատանքները: Ասիկա արդէն բաւական լաւ յառաջընթաց կը նկատուի, սակայն տակաւին շատ աշխատանք կայ կատարելիք, յատկապէս` յանձնախումբին հիմնական ծրագիրին առնչուող, որ պիտի արտօնէ 25 նոր բնակարաններու կառուցումը, ինչ որ պիտի կրկնապատկէ գիւղին ներկայ չափը:

Իսկապէս կը հաւատամ, որ տարբերութիւն մը կրցանք ընել, անկասկած, բայց եւ այնպէս կը կարծեմ, որ տակաւին ամբողջական չէ: Այս պատճառով ալ աւելի լաւ պիտի ըլլայ այս հարցումն ու արժեւորումը յետաձգել քանի մը տարիով:

Հ.- Սահմանամերձ Առաջամուղ գիւղի այս ծրագիրը մաս կը կազմէ Արցախի մէջ վերաբնակեցման աւելի մեծ ու ռազմավարական նշանակութիւն ունեցող ջանքերուն: Ինչո՞ւ քաղաքացիներու ներկայութիւնը այսքան ճակատագրական է այս փուլին:

Պ.- Արցախի հայ համայնքներու ստեղծումը եւ զարգացումը, յատկապէս` սահմանամերձ քաղաքներուն մէջ, որոնցմէ` Առաջամուղը, կենսական նշանակութիւն ունին Արցախի երկարատեւ անվտանգութեան համար: Մենք կարիքը ունինք շրջանի բնակչութեան աճին (յատկապէս` երիտասարդներու թիւի յաւելումին) եւ անհրաժեշտութիւն կայ տնտեսական աւելի մեծաթիւ գործունէութեան: Աւելի ճշգրիտ ըլլալու համար ըսեմ, որ մենք աշխատանք կը տանինք ազատագրուած այն տարածքներուն մէջ, որոնք Ստալինի քարտէսին մաս չեն կազմեր, եւ որոնք ձեռք բերուած եւ Արցախին միացուած են 1993-1994 թուականներուն մղուած ազատագրական պայքարներուն շնորհիւ:

Այդ տարածքները հսկայական արժէք ունին, որովհետեւ անոնք կ’ընդարձակեն Արցախի սահմանները` հասնելով իրենց աշխարհագրական բնական չափին (Արաքս գետին)` այդպիսով ազրպէյճանական ուժերուն հետ հեռաւորութիւն յառաջ բերելով, Հայաստանի հետ նոր օղակներ ստեղծելով եւ զայն աւելի պաշտպանելի դարձնելով: Այդ հողերը պէտք է պահպանուին եւ այդպիսով «դուրս բերուին բանակցային սեղանէն»: Ասիկա իրականանալի կը դառնայ` վերաբնակեցնելով եւ զարգացնելով այդ տարածքները:

Հ.-   Ի՞նչ է Հայկական մշակութային ընկերակցութեան «Արցախ ֆոնտ»-ին վերջնական նպատակակէտը:

Պ.- «Արցախ ֆոնտ»-ին նպատակն է աշխուժ եւ կայուն համայնքներ ստեղծել այնպիսի վայրերու մէջ, ուր հայ ընտանիքներ կրնան ապրիլ եւ բարգաւաճիլ, նաեւ` ապրուստի հիմք ստեղծել յառաջիկայ սերունդներուն համար: Ներկայիս Առաջամուղի մէջ մեր ծրագիրին կիզակէտն է ստեղծել գիւղ մը` իր բոլոր տուեալներով, յառաջիկային կրնանք մշակել ծրագիրներ, որոնց մէջ ներառուած ըլլայ օժանդակութիւն վիրաւորուած զինուորներուն, ինչպէս նաեւ` շրջանին մէջ տնտեսական առողջ եւ հզօր գործունէութեան ծաւալման ի խնդիր փոքր գործառնութիւններու զարկ տալ:

Հ.- Խնդրեմ` մեր ընթերցողներուն պատկերացում մը տուէք ձեր նպատակներու իրականացման գործընթացին, ինչպէս նաեւ այդ ճամբուն վրայ ձեր դիմագրաւած դժուարութիւններուն մասին:

Պ.- «Արցախ ֆոնտ»-ը կը գործէ հովանիին տակ  Հայկական մշակութային ընկերակցութեան, որ ունի 7 հոգիէ կազմուած վարչութիւն մը` Արեւելեան Ամերիկայի մէջ հաստատուած, անոր մաս կը կազմեմ ես ալ` ներկայիս Լոնտոն բնակող: Վարչութեան պարտականութիւնն է տարբեր նախաձեռնութիւններ կատարել մեր առկայ ծրագիրներու իրականացման համար գումար ապահովելու, նոր ծրագիրներու մշակման ուղղութեամբ գործել, վերահսկել Արցախի մէջ գործադրուող մեր ծրագիրներուն ընթացքին` տեղւոյն վրայ աշխատող մեր խումբին հետ, ինչպէս նաեւ` մեր գործունէութեան մասին իրազեկ դարձնել եւ անոնց քարոզչութիւնը կատարել մեր շրջանին մէջ եւ անկէ դուրս: Արցախի մէջ աշխատող մեր խումբը ունի տնօրէն մը, որ պատասխանատուն է ամէնօրեայ աշխատանքներուն, ունինք նաեւ կիսաժամ հաշուապահ մը:

Կրնամ ըսել, որ ներկայիս մեր մեծագոյն մարտահրաւէրը մեր աշխատանքները հրապարակայնացնելն է: Հակառակ անոր որ միշտ ալ բարելաւման կարելիութիւն ու տեղ կայ, բայց եւ այնպէս խորապէս կը հաւատամ, որ «Արցախ ֆոնտ»-ը բաւական հոյակապ աշխատանք կը տանի, եւ ասիկա պէտք է աւելի լաւ ձեւով ըմբռնելի եւ գնահատելի ըլլայ մեր համայնքներուն կողմէ: Եթէ, քարոզչական առումով, աւելի լաւ աշխատանք կարենանք ընել, կը հաւատամ, որ մեր երկրորդ մեծագոյն մարտահրաւէրը` դրամահաւաքը, արդէն իր տեղը կը զիջի, եւ մենք կարելիութիւն կ’ունենանք ապագային աւելի յաճախակի եւ աւելի մեծ ծրագիրներ իրականութիւն դարձնելու:

Հ.-   Ի՞նչ կրնաք ըսել Առաջամուղ գիւղին նոր մարզական համալիրին մասին, ինչո՞ւ նման կառոյց մը կարեւոր էր շրջանին համար:

Պ.- Առաջամուղ մարզական համալիրը օժտուած է նոր կառուցուած դաշտով, նստարաններով, համապատասխան սալիկներով, ջուրով եւ ելեկտրականութեամբ, որպէսզի կարելիութիւն ըլլայ ապագային գիշերային խաղերուն համար դաշտին եւ լուացարաններու օգտագործման առիթ տալ: Համալիրը շատ բարձր որակի եւ չափանիշներու համապատասխան է: Դաշտը արդի արհեստական կանաչապատումով օժտուած է, անիկա մնայուն կերպով հոգատարութեան ենթակայ պիտի ըլլայ, լաւապէս պիտի պահպանուի, որպէսզի երկար կեանք ունենայ: Համալիրը նաեւ պիտի յատկանշուի պասքեթպոլի, ֆութպոլի եւ վոլիպոլի դաշտերով:

Շրջանին մէջ այս կառոյցին հետ բաղդատուող այլ կառոյց չկայ երիտասարդներուն համար, որոնք ապահով եւ հսկելի տարածքի մը մէջ կրնան մարզական տարբեր նախաձեռնութիւններ կազմակերպել: Մարզական խաղերը կրնան համախմբման կարելիութիւն ստեղծել,  կորով ներշնչել տեղւոյն բնակչութեան եւ յարաբերութիւններու հաստատման դռներ բանալ: Մենք երախտապարտ ենք մեր հիմնական բարերարներուն` Արա եւ Հայկուհի Մելքոնեաններուն, որոնք օժանդակեցին այս ծրագիրի կեանքի կոչման:

Հ.-   Ի՞նչ էր տեղւոյն համայնքին անդրադարձը` այս ծրագիրին:

Պ.- Տեղւոյն բնակիչները միշտ ալ ընդունակ եղած են «Արցախ ֆոնտ»-ի ներգրաւուածութեան, իսկ այս ծրագիրը բացառութիւն չէ: Գիւղին մանուկներէն մինչեւ երէցները իսկապէս ու անկեղծօրէն մեծապէս կ’ոգեւորուին` տեսնելով, որ սփիւռքահայեր աշխուժ կերպով ձեռնամուխ եղած են գիւղի բարգաւաճման եւ ընդարձակման գործին: Մարզական այս կեդրոնը իւրայատուկ է, անիկա կը շրջանցէ գիւղի հիմնական կարիքները` տուներ, դպրոց, բժշկական կեդրոն, որոնց վրայ արդէն իսկ նախապէս իր ուշադրութիւնը կեդրոնացուցած էր «Արցախ ֆոնտ»-ը:

Հ.- Նկարագրեցէք քանի մը ձեւեր, որոնց ընդմէջէն սփիւռքահայերը կրնան նեցուկ կանգնիլ ձեր ջանքերուն:

Պ.- Բնականաբար «Արցախ ֆոնտ»-ին նուիրատուութիւն կատարելը մեծագոյն ձեւն է մեր ջանքերուն օժանդակելու, սակայն աւելի պարզ եւ երկարատեւ մասնակցութիւն է` օգնել մեզի մեր ծրագիրներուն մասին տեղեկացնելու աշխարհին: Առաջամուղին եւ շրջանին մասին իրազեկ դարձնելը մեծ կարեւորութիւն ունի:

Հ.- Արեւելեան Ամերիկայի «Արցախ ֆոնտ»-ի յառաջիկայ ծրագիրները ի՞նչ են:

Պ.- Մեր ապագայի ծրագիրներու ցանկը կը գլխաւորէ յաւելեալ բնակարաններու կառուցումը: Գիւղը տակաւին ընդունակ է յաւելեալ 25 տուներ պարփակելու, ինչ որ միշտ ալ առաջնահերթութիւն պիտի ըլլայ, որովհետեւ ասիկա կ’առաջնորդէ վերաբնակեցման շատ կարեւոր աշխատանքին մէջ ներդրում ունենալու: Մենք նաեւ պէտք է փորձենք տնտեսական նոր աշխուժութիւն բերել շրջան: Նկատի ունենալով գիւղին ընդարձակ ցանքատարածութիւնները, հողին որակը` պէտք է գիւղատնտեսական ծրագիրները առաջնահերթ ըլլան, որպէսզի նաեւ աշխատանքային առիթներ ստեղծուին տեղւոյն բնակիչներուն: Ի վերջոյ, մենք նաեւ կը քննարկենք 2016-ի ապրիլեան պատերազմին պատճառով վիրաւորուած կամ անդամալուծուած զինուորներուն օժանդակելու կարելիութիւնը: Այս ամառ մեր աշխատանքին վերաբերող բաւական մանրամասնութիւններ կան բաժնեկցելիք:

Հարցազրոյց` «Ազդակ»-ի Երիտասարդ Աշխատակիցներէն Քրիստ Իսկենտերեանին Հետ

$
0
0

Հարցազրոյցը վարեց` ՍԻԼՎԻ ԱԲԷԼԵԱՆ

Չորեքշաբթի, 19 յունիս 2019-ին, «Ազդակ»-ի «Փիւնիկ» սրահին մէջ, Կոմիտասի ծննդեան 150-ամեակին առիթով, «Ազդակ»-ի երիտասարդ աշխատակիցներէն Քրիստ Իսկենտերեանի նկարչական առաջին անհատական ցուցահանդէսը տեղի պիտի ունենայ: Այս առիթով «Ազդակ» հարցազրոյց մը ունեցաւ երիտասարդ նկարիչին հետ` մօտէն ծանօթանալու համար անոր գործունէութեան, աշխատանքի ընթացքին, ոճին ու պատկերներուն:

«ԱԶԴԱԿ».- Ձեր առաջին անհատական ցուցահանդէսն է: Ի՞նչ նիւթի մասին կը խօսին ձեր պատկերները:

ՔՐԻՍՏ ԻՍԿԵՆՏԵՐԵԱՆ.- Այո՛, այս ցուցահանդէսը իմ առաջին անհատական ցուցահանդէսս է, ուր պիտի ներկայացնեմ 60 պատկերներ, որոնք պատրաստած եմ 2014-2019 տարիներու ընթացքին: Ըսեմ, որ աշակերտական տարիներուս  մասնակցած եմ դպրոցական հաւաքական ցուցահանդէսներու:

Ուրեմն, երկար ժամանակ փնտռեցի ոճ մը, որով կարելի ըլլայ գործերս ներկայացնել: Բնական է, որ ամէն արուեստագէտ իր ոճը ունենայ: Մարդիկ նախքան պատկերի ստորագրութեան նայիլը, պէտք է ոճէն իմանան, թէ ո՛վ է նկարիչը: Ժամանակի ընթացքին ինքնաբերաբար ես ունեցայ նկարչութեան իմ ոճս: Պատկերներուս մեծ մասը, ընդհանուր առմամբ ազդուած են Հայոց ցեղասպանութեան տխուր իրողութենէն: Անոնք կը ներկայացնեն հայ ժողովուրդի տարագրութիւնը, տարագրութեան ճամբուն վրայ մանուկներու ծնունդը, ոմանց ալ` մահը: Ունիմ պատկերներ, որոնց մէջ թէ՛ մահ կայ, թէ՛ ծնունդ: Այստեղ ժողովուրդի յոյսին անդրադարձած եմ, որովհետեւ մանուկը յոյսն է եւ վաղուան կեանքը:

Գործերուս մէջ կան պատուհաններ: Եկէք` լուսամուտ բառը օգտագործենք, որ կը նշանակէ լոյսի մուտքը դէպի ներս, իմ պատկերներուս պարագային` յոյսի մուտքը: Պատկերներուս մէջ կ՛երեւին մարդիկ, մարդկային յարաբերութիւններ, օրինակ` մայր ու զաւակ. ինչո՞ւ մարդիկ, որովհետեւ մենք շրջապատուած ենք մարդոցմով եւ մարդկային յարաբերութիւններով:  Պատկերներ ունիմ, որոնց նիւթը առնուած է մեր առօրեայ կեանքէն, օրինակ` մարդիկ աշխատանքի կ՛երթան, աշակերտներ դպրոց կ՛երթան եւ այլն: Գործերուս մէջ կայ նաեւ անդրադարձ` կեանքի տարբեր փուլերու:

Հայոց ցեղասպանութեան նիւթով պատկերներուս երբ նայիք, անոնք այնքան ալ տխուր չեն երեւիր, որովհետեւ վառ գոյներով պատկերած եմ զանոնք: Շատեր կը զարմանան, թէ ինչպէ՛ս նկարած եմ տարագրութիւնը վառ գոյներով: Տարագիր ժողովուրդը իր տարագրութեան ընթացքին իրեն հետ ունէր միայն հաւատքն ու յոյսը, հետեւաբար պատկերներուս վառ գոյները տարագիր ժողովուրդի հաւատքն ու յոյսն են, որովհետեւ անապատին մէջ մահուան դիմաց իրենց միակ յոյսը կեանքն էր, որպէսզի օրը կարենան շարունակել եւ գոյատեւել:

Իմ գործերս կը յատկանշուին նաեւ անով, որ ես մարդիկը առանց դէմքի կը նկարեմ: Շատեր հարց կու տան, թէ ինչո՛ւ առանց դէմքի կը գծեմ: Իրականութեան մէջ ես չեմ կրնար անոնց այն օրուան ապրած զգացումները, դէմքի արտայայտութիւնները ներկայացնել: Կը կարծեմ  , որ պատկերներս դիտողները իրենք պէտք է բացայայտեն մարդոց զգացմունքները եւ դէմքի արտայայտութիւնները:

«Ա.».- Ե՞րբ սկսած է ձեր նկարելու տաղանդը երեւալ: Ի՞նչ բան մղած է ձեզ նկարելու:

Ք. Ի.- Ուրեմն, Ծաղիկ դասարան էի Եղիշէ Մանուկեան ազգային քոլեճին մէջ, երբ ուսուցչուհին մեզի թելադրած էր նկարել Կաղանդը: Բոլոր աշակերտներուն հետ ես ալ սկսայ գծել: Զգացի, որ ուսուցչուհին եւ մանկապարտիզպանուհին ինծի մօտեցան: Այդ օր մնացեալ աշակերտներէն տարբեր բան մըն էր գծաս: Իրենք խնդրեցին, որ նկարս առնեմ ու օրուան տնօրէնուհի Մանուշակ Պոյաճեանին քով երթամ, որ դիւրին բան չէր Ծաղիկ դասարանի աշակերտի մը համար: Տնօրէնուհին ուրախութեամբ զիս ներս ընդունեց, եւ որպէս քաջալերանք` այդ գծած պատկերս տարուան օրացոյցին առաջին էջին վրայ դրուեցաւ:

Ահա, այսպէս, հետզհետէ տաղանդս սկսաւ զարգանալ: Դպրոցի արուեստի ուսուցչուհին` Շողիկ Ուլաշեանը նոյնպէս քաջալերեց, ուղղութիւններ տուաւ: Բոլոր ուսուցիչ-ուսուցչուհիներս ալ քաջալերեցին: Հայոց ցեղասպանութեան 99-ամեակին առիթով նկարած պատկերս մեծցուցին եւ վրան խօսքով մը Տպայայի կամուրջին վրայ դնել տուին: Այդ պատկերը դպրոցին մէջ ալ դնել տուին ձեռնարկի մը ընթացքին: Այսպէս, կրնամ ըսել, որ Եղիշէ Մանուկեան ազգային քոլեճի ընտանիքը թեւ ու թիկունք կանգնեցաւ ու զարգացուց ձիրքս:

6-7 տարի հետեւած եմ դասընթացքներու: Որոշ շրջան մը` Համազգայինի «Թորոս Ռոսլին» կերպարուեստի դպրոցին մէջ, յետոյ` «Այբ թու զետ» արուեստի կերդոնին մէջ: Գիտէք` տեղ մը հասայ, երբ զգացի, որ պէտք է ես իմ վրաս աշխատիմ, իմ սեփական ոճս ունենամ ու զարգացնեմ: Դասընթացքները դասական ու հիմնարար գիտելիքներ կը սորվեցնեն, բայց անկէ ետք նկարողը պէտք է ինքզինք զարգացնէ, բացի եթէ տուեալ անձը որոշած է մասնագիտանալ արուեստի ճիւղին մէջ: Իմ պարագայիս, օրինակ իմ մասնագիտութիւնս ճարտարագիտութիւն է, իսկ նկարչութիւնը ինծի համար հիմնական նախասիրութիւնս է, որ նոյն ժամանակ կ՛աշխատիմ  զարգացնել:

«Ա.».- Որքանո՞վ հետեւած էք եւ կը հետեւիք Լիբանանի մէջ գործող հայ կամ ոչ հայ արուեստագէտներու գործերուն:

Ք. Ի.- Ուրեմն, պատմեմ այս դէպքը.  ոճս մշակելու ընթացքին մէջ էի, երբ օր մը ուսուցչուհիներէս Սրբուկ Ճենանեանը իրեն նուիրած պատկերս տեսաւ, անմիջապէս հարցուց, թէ Փոլ Կիրակոսեանը կը ճանչանա՞մ: Ես ըսի, որ լսած եմ մեծ արուեստագէտ ըլլալուն մասին, բայց իր գործերը չեմ տեսած: Այսպէս, համացանցի միջոցով միասին ծանօթացանք անոր գործերուն: Սկսայ ուսումնասիրել զանոնք ու հիանալ անոնց գեղեցկութեամբ: Կը սիրեմ նաեւ Ժանսեմին գործերը: Ժանսեմը Հայոց ցեղասպանութիւնը պատկերած է իր գործերով:

Մեր ընտանիքին մէջ հօրս քեռին գեղանկարիչ է Պոսթընի մէջ` Վարուժան Հեճինեան: Երբեմն կապ կը հաստատէ հետս ու կ՛ուզէ տեսնել պատկերներս, իր կարծիքը, խորհուրդներ եւ ցուցմունքներ կու տայ:

«Ա.».- Ի՞նչ դժուարութիւններու հանդիպած էք ձեր ստեղծգործած այս շրջանին:

Ք. Ի.- Իմ պարագայիս միակ դժուարութիւնը ժամանակի հարցն է: Ես կ՛ուսանիմ Ժիպէյլի Էլ. Էյ. Եու. համալսարանին մէջ: Ստիպուած եմ ամէն օր մինչեւ Ժիպէյլ երթալ-գալ: Բնական է, որ գիշերը մինչեւ ուշ ժամերուն դաս կ՛ընեմ եւ քիչ ժամանակ կ՛ունենամ գծելու: Այս հինգ տարուան ընթացքին գծած եմ առտուան դէմ կամ շատ ուշ գիշերին: Այնպէս չէ, որ հանգիստ ժամանակ ունիմ պատկերներ նկարելու:

«Ա.».- Ինչպէ՞ս կը յղանաք ձեր պատկերներուն միտքը: Նախապէս ձեր մտքին մէջ կը պատրաստէ՞ք, թէ՞ անմիջապէս կտաւի վրայ կ՛աշխատիք:

Ք. Ի.- Ընդհանրապէս համալսարան գացած պահուս ճամբան կը տեսնեմ մարդիկ, որոնք աշխատանքի կ՛երթան, աշակերտներ իրենց պայուսակներով դպրոց կ՛երթան, ոմանք հանրակառք կը բարձրանան, ոմանք իրենց պարտէզները կը խնամեն, ոմանք սուրճ կը խմեն, առօրեայէն այս պատկերները միտքս կը պահեմ ու հազիւ տուն վերադառնամ` նախագիծ մը կը պատրաստեմ, իսկ երբ ժամանակ ունենամ, զանոնք անմիջապէս կտաւին կը յանձնեմ:

Ցուցահանդէսիս մէջ ունիմ չորս գործ, որոնք կը կոչուին «Four stages of deportation»: Այս չորս պատկերներէն ամէն մէկը փուլ մը կը ներկայացնէ: Առաջին պատկերը կը ներկայացնէ հայերը, թէ ինչպէ՛ս իրենց գիւղերէն եւ քաղաքներէն սկսան դուրս դրուիլ, երկրորդը անապատի տարածքին տեղի ունեցած տարագրութիւնն է, երրորդը` Տէր Զօրի կամ այդ շրջաններու մէջ վրաններու տակ ապաստանած հայութեան պատկերն է, իսկ չորրորդը` մահ եւ ծնունդ կը ներկայացնէ միաժամանակ:

«Ա.».- Որպէս վերջին խօսք` ի՞նչ ունիք ըսելիք:

Ք. Ի.- Մեծ շնորհակալութիւն կ՛ուզեմ յայտնել «Ազդակ»-ի տնօրէնութեան եւ թերթի ընտանիքին, որովհետեւ եթէ չընդառաջէին առաջարկիս, պիտի չյաջողէի իմ անհատական այս ցուցահանդէսս ներկայացնել «Փիւնիկ» սրահին մէջ: Անոնք կողքիս կանգեցան եւ մեծապէս քաջալերեցին զիս` ցուցահանդէսիս առնչութեամբ:

Յատուկ շնորհակալութիւն կ՛ուզեմ յայտնել նաեւ ծնողներուս, առանց որոնց ջանքերուն եւ քաջալերանքին` պիտի չկարենայի զարգացնել  տաղանդս: Ծնողներս քայլ առ քայլ կողքիս կանգնեցան` մինչեւ այս ցուցահանդէսիս իրականացումը:

 

 

Անցանկալի Զարգացումները Կանխելու Համար Միջպետական Մակարդակով Երկուստեք Քայլեր Պէտք Է Ձեռնարկուեն. Մելքոնեան

$
0
0

Յունիսի 6-ին Վրաստանի սահմանապահները թոյլ չէին տուել, որ Հայաստանի Գիտութիւնների ազգային ականդեմիայի Պատմութեան հիմնարկի տնօրէն Աշոտ Մելքոնեանը հատի թուրք-վրացական սահմանը:

Մելքոնեանն ինքնաթիռով Երեւանից մեկնել էր Վան, այնտեղից` Կիլիկիա, իսկ յետ վերադառնալիս եղել է մեքենայով: Կարծախի վրացական անցակէտի աշխատակիցները Մելքոնեանին երկար սպասեցնելուց յետոյ ստորագրման համար ներկայացրել են թղթեր այն մասին, որ վերջինիս մուտքը Վրաստան արգելուած է: Հարցը լուծուել է միայն այն ժամանակ, երբ միջամտել է Վրաստանում Հայաստանի դեսպանութիւնը եւ Հայաստանի արտաքին գործերի նախարարութիւնը:

Վրաստան մուտք գործելու անսպասելի արգելքի եւ դրա հնարաւոր դրդապատճառների մասին «Հայկական ժամանակ»-ը զրուցել է Աշոտ Մելքոնեանի հետ:

ՀԱՐՑՈՒՄ.- Պարո՛ն մելքոնեան, ո՞րն էր վրաստան մուտք գործելու արգելքի պատճառը:

ՊԱՏԱՍԽԱՆ.- Խումբ էի տարել Արեւմտեան Հայաստան եւ վերադարձը պէտք էր լինէր Ջաւախքով, այսինքն` Վրաստանի Հանրապետութեան տարածքով: Յունիսի 6-ի երեկոյեան` 22:00-ի սահմաններում էր, երբ հասանք, ինձ կանգնեցրին, անձնագիրս պահանջեցին, ապա սպասեցնելուց յետոյ, վերադարձան եւ ասացին, որ իմ մուտքը Վրաստան արգելւում է: Պահանջեցին, որպէսզի նորից վերադառնամ Թուրքիայի Հանրապետութեան տարածք, ստիպուած` վերադարձայ, որից յետոյ, տարբեր միջամտութիւնների արդիւնքում կարողացայ տարանցիկ Հայաստան հասնել:

Հ.- Իսկ ինչպէ՞ս պատճառաբանեցին դա Վրաստանի անցակէտում:

Պ.- Ինձ մի թուղթ տուեցին` յայտնելով, որ սահմանին իմ անձի եւ ուղեւորութեանս մասին սխալ տեղեկութիւն եմ տուել, որի պատճառով էլ մուտքս արգելւում է: Արեւմտեան Հայաստան մեկնած մեր խմբի անդամների մէջ կային նաեւ պատգամաւորներ, մասնաւորապէս` Թագուհի Թովմասեանը, որը կապ հաստատեց արտաքին գործերի նախարարութեան հետ եւ կարողացաւ խնդիրը լուծել, որպէսզի ինձ գոնէ տարանցման իրաւունք տրամադրեն եւ Վրաստանի Հանրապետութեան տարածքով վերադառնամ Հայաստան: Հակառակ դէպքում, մնում էր Կարսով վերադառնալ կա՛մ Անգարա, կա՛մ Պոլիս, այնտեղից օդանաւով` Մոսկուայով կամ Քիեւով վերադառնալ Հայաստան, հասկանալի է` դա ֆինանսական առումով խնդիր էր, հոգեբանական կողմը էլ չեմ ասում:

Հ.- Առաջի՞ն անգամ էիք նման միջադէպի հանդիպում:

Պ.- Ես աշխարհի 40 երկրներում եմ եղել, եւ չի եղել որեւէ երկիր, որ ինձ մուտքի վիզա չտայ, արգելք երբեւէ չի եղել: Ինձ համար յատկապէս շատ ցաւալի է, որ իմ հայրենի Ջաւախք գնալն է նման խնդիր դառնում: Առաւել եւս, որ 2012 թուականից Ախալքալաքի պատուաւոր քաղաքացի եմ: Ես միշտ հանդէս եմ եկել հայ-վրացական բարեկամութեան անհրաժեշտութեան գիտակցումով: Վրաստանի Պատմութեան հիմնարկի աշխատակիցները վերջերս երկու անգամ եղան Երեւանում, համագործակցութեան պայմանագիր ենք նախապատրաստել, որին Վրաստանի դեսպանատունը դրական է արձագանգել: Ինչեւէ, ինձ համար ուղղակի անհասկանալի էր, թէ ինչո՛վ էր պայմանաւորուած իրենց այդ քայլը:

Հ.- Հայաստան վերադառնալուց յետոյ չհետաքրքրուեցի՞ք, թէ իրականում ի՛նչն էր եղել պատճառը, գուցէ իսկապէս թիւրիմացութիւն էր տեղի ունեցել:

Պ.- Վրաստանում գործող հայկական լրատուամիջոցներից «Ճենիւզ»-ը հարցում էր կատարել ներքին գործերի նախարարութիւն եւ այնտեղ էլ են վկայակոչել նոյն բանը` յայտնելով, թէ իբր սխալ տեղեկութիւն եմ տուել իմ անձի վերաբերեալ: Ի՞նչ սխալ տեղեկութիւն տալու, եթէ անձնագիրս ձեռքիս էր: Պարզապէս վերջին երկու ամիսներին, փետրուարից սկսած, երբ եղբայրս շատ ծանր հիւանդացաւ անբուժելի հիւանդութեամբ, գիտէի, որ իրեն շատ քիչ ժամանակ է մնացել: Եւ փետրուարի 4-ից` ամէն շաբաթ եւ կիրակի գնում, այցելում էի նրան եւ վերադառնում. աշխատանքից յետոյ գնում էի, կիրակի վերադառնում: Ըստ երեւոյթին`, հաշուարկել են, որ յաճախակի եմ գնում, դրա տակ ինչ-որ վտանգ են տեսել եւ փորձել զգուշանալ:

Հ.- Ձեր յաջորդ այցելութիւնը վրաստան երբ է՞ք նախատեսել: Ի՞նչ էք կարծում` անարգել կ՛անցնէ՞ք:

Պ.- Դեռ չգիտեմ` ի՛նչ կը լինի: Ես տարանցիկ վիզայով անցայ եւ պարզ չեղաւ` կարո՞ղ եմ անցնել յաջորդ անգամ, թէ` ո՛չ: Սահմանի վրայ հարցրեցի, թէ սա վերջի՞նն է, իրենք ասեցին, որ իրաւասու չեն ինձ պատասխանել, որովհետեւ չգիտեն: Ներքին գործերի նախարարութեան  խնդիրն է սա:

Հ.- Յայտնի է, որ դուք առաջին անձը չէք, որի մուտքը վրաստան արգելուած է: հայաստանում ապրող վիրահայերի «Սեւ ցուցակ»-ի թիւը գնալով մեծանում է:

Պ.- Այո՛, ցաւօք սրտի, ծնունդով ջաւախեցի մի շարք մտաւորականներ այսօր զրկուած են իրենց ծննդավայր մեկնելու հնարաւորութիւնից: Նրանց նկատմամբ ինչ-որ զգուշաւոր քաղաքականութիւն է իրականացւում, որն արդարացուած չէ: Մեր այցելութիւնների մէջ հակավրացական գործողութիւններ տեսնելը, էլ չեմ ասում` անջատողականութեան մասին խօսելն առնուազն տարօրինակ է:

Հ.- Այս ուղղութեամբ ինչ-որ քայլեր նախատեսու՞մ էք:

Պ.- Մեր դեսպանատունը զբաղւում է այս հարցով: Արտաքին գործերին նախարարութիւնից էլ խոստացել են, որ հետամուտ են լինելու` հասկանալու համար, թէ ի՛նչն է պատճառը: Ըստ երեւոյթին, որոշակի միտում է նկատւում, սա մտածուած քայլ էր, որովհետեւ երբ ես իրենց հարցրեցի` դուք գիտէ՞ք, որ ես Ախալքալաքի պատուաւոր քաղաքացի եմ, գիտէին, իրենք շատ լաւ գիտէին, թէ ես ո՛վ եմ: Այդ կոչմանն ընդամէնը երեք մարդ է արժանացել, ես եմ, շարժապատկերի մասնագէտ Յարութիւն Խաչատրեանն է եւ թատերագիր Կարինէ Խոդիկեանը:

Հ.- Տարիներ առաջ, երբ այս ամէնը սկսուեց, շատերը մտածում էին, որ նախկին նախագահ Միխայիլ սահակաշվիլիի վարած քաղաքականութեան պատճառով է: Այսօր Սահակաշվիլին չկայ, բայց կարծես թէ մօտեցումը նոյնն է. միայն 2019 թուականին արդէն երկրորդ դէպքն է գրանցւում:

Պ.- Սահակաշվիլու հեռանալուց յետոյ, ի հարկէ, բաւական մեղմացել էր մթնոլորտը, կարծես թէ բնական բարեկամական հունով էր ամէն ինչ ընթանում: Պարզւում է` այնքան էլ այդպէս չէ: Յամենայն դէպս ինձ համար վերջին շրջանում նրանց այդ քայլերն անհասկանալի ու տարօրինակ են: Անցանկալի զարգացումները կանխելու նպատակով երկուստեք քայլեր պէտք է ձեռնարկուեն միջպետական մակարդակով:

Հ.- Այնուամենայնիւ, միջպետական մակարդակով խնդիրը բարձրաձայնելու կարիք տեսնու՞մ էք:

Պ.- Կարծում եմ, որ միջպետական մակարդակով անպայման պէտք է բարձրաձայնել: ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինեանի Վրաստան առաջին այցի ժամանակ, մասնաւորապէս Ջաւախք այցի ժամանակ յստակ նշուեց, որ մեր խնդիրը երկու բարեկամ ժողովուրդների միջեւ վստահութեան մթնոլորտ ստեղծելն է: Այդ ուղղութեամբ մենք աշխատել ենք, բայց ես խորապէս համոզուած եմ, որ վարչապետի այդ պնդումը, ցաւօք սրտի, դեռ չկայ. մեր երկու ժողովուրդների միջեւ վստահութիւն գոյութիւն չունի: Երկուստեք պէտք է մէկընդմիշտ վերացուի այդ կասկածամտութիւնը, որովհետեւ ես խորապէս համոզուած եմ, որ երկու ժողովուրդների միջեւ խնդրի ծագումը կը նշանակի երկու քրիստոնեայ ժողովուրդների վերջը: Հայաստանը եւ Վրաստանը դատապարտուած են կողք-կողքի լինելու, որովհետեւ, մեղմ ասած, բարեկամական ազգերով եւ երկրներով չենք շրջապատուած: Վրաց հասարակութեան մէջ էլ մեր գործընկերներն այդ խնդիրը յստակ պատկերացնում են, եւ նրանք էլ են միակարծիք: Նման միջադէպերի հետ կապուած` ես չեմ բացառում նաեւ վերջին շրջանում ազրպէյճանական ազդեցութեան ուժեղացումը Վրաստանի Հանրապետութիւնում, սա եւս կարող էր իր բացասական անդրադարձն ունենալ:

 

19 յունիսին Վրաստանի մէջ Հայաստանի Հանրապետութեան դեսպանութեան մամլոյ ծառայութիւնը տեղեկացուցած է, որ Վրաստանի պատկան մարմիններէն ստացած է տեղեկութիւն, որ 6 յունիսին թուրք-վրացական Կարծախի անցակէտին մէջ Աշոտ Մելքոնեանի` Վրաստան մուտքի հետ կապուած խնդիրը յառաջացած էր թեքնիք սխալի պատճառով, եւ Հայաստանի Հանրապետութեան քաղաքացի Աշոտ Մելքոնեանը կրնայ անարգել մտնել Վրաստանի տարածք:

ԽՄԲ.

Հարցազրոյց` Ռուբէն Վարդանեանին, Նունէ Ալեքեանին Եւ Նուպար Աֆէեանին Հետ` «Ճամբաբաժանին» Վերնագիրը Կրող Աշխատութեան Մասին

$
0
0

Հարցազրոյցը վարեց` ՍԻԼՎԻ ԱԲԷԼԵԱՆ

Հայ իրականութեան մէջ «Ճամբաբաժանին» վերնագիրը կրող աշխատութիւնը արդէն լոյս տեսած է երեք լեզուներով` հայերէն, ռուսերէն եւ անգլերէն: Այս աշխատութեան մէջ հեղինակներ` Ռուբէն Վարդանեանը, Նունէ Ալեքեանը եւ Նուպար Աֆէեանը  փափաքած են նախեւառաջ ներկայացնել հայ ժողովուրդին եւ անոր երիտասարդ պետականութեան առջեւ 21-րդ դարուն ծառացած երկարաժամկէտ ու համակարգային մարտահրաւէրներու ըմբռնումը: Չյաւակնելով աշխատութեան գիտական բնոյթ վերագրելուն` անոնք ձգտած են անկեղծօրէն շարադրել առկայ սպառնալիքներու եւ իրադրութենէն ելքի հնարաւոր միջոցներու իրենց պատկերացումները:

«Ճամբաբաժանին»-ը գրուած է Հայաստանի մէջ տեղի ունեցած թաւշեայ յեղափոխութենէն առաջ, այդ իսկ պատճառով 1991-ին անկախութիւն ձեռք բերելէն ետք երկրին մէջ ստեղծուած կենսակերպի վերլուծութիւնը կ՛աւարտի 2018 մայիսով, եւ այդ ժամանակաշրջանէն ի վեր տեղի ունեցած փոփոխութիւնները տուեալ աշխատութեան մէջ արտացոլուած չեն: Գիրքին մէջ հեղինակները դիտարկած են հայ ազգի անցեալն ու ներկան, ինչպէս նաեւ` ժամանակակից մարտահրաւէրները, որպէսզի գտնեն վաղուան գլխաւոր հարցերու պատասխանները:

Այս աշխատութեան կարելի է ծանօթանալ այցելելով հետեւեալ կայքէջը https://armenia2041.com/en/:

Այս առիթով «Ազդակ» հարցազրոյց մը ունեցաւ գիրքի հեղինակներուն` Ռուբէն Վարդանեանին, Նուպար Աֆէեանին եւ Նունէ Ալեքեանին հետ, մօտէն իմանալու գիրքի պատրաստման աշխատանքներուն եւ հայ ազգի խնդիրներուն վերաբերող տարբեր հարցադրումներուն մասին:

«ԱԶԴԱԿ».- Ի՞նչը մղեց մտածելու եւ ձեռնարկելու «Ճամբաբաժանին» աշխատութեան պատրաստման:

ՌՈՒԲԷՆ ՎԱՐԴԱՆԵԱՆ.- Մենք ունէինք աշխատանք, որ կատարուած էր 2001-2003 թուականներուն «Հայաստան 20-20» ծրագիրի ծիրին մէջ, Նուպարի եւ Նունէի հետ միասին: Այդ ծրագիրը արդէն կը մօտենայ իր աւարտին, որովհետեւ Հայաստան 20-ը կը դառնայ իրականութիւն: 2016 թուականին, երբ տեղի ունեցաւ Արցախի քառօրեայ պատերազմը, խօսած էինք ահագին բանի մասին, որոնք մնացած էին թուղթերու վրայ առանձին-առանձին: Նունէն ըսաւ, որ թուղթի վրայ դրած մեր միտքերը պէտք է վերանայինք, ամփոփենք ու միացնենք, որպէսզի անոնք չմնան անջատ թուղթերու վրայ եւ չկորսուին:

«Ա.».- Ինչպէ՞ս կը գնահատէք Հայաստանի նոր իրավիճակը այսօր:

Ռ. Վ.– Հիմա մենք բարձր զգացականութեան վրայ կը գտնուինք: Մարդիկ մեծ յոյսեր ունին վաղուայ օրուան հանդէպ: Յեղափոխութիւնը մեզի օգնեց, որովհետեւ մարդոց քով մեծ ակնկալութիւններ կան նոր կառավարութենէն:

ՆՈՒՊԱՐ ԱՖԷԵԱՆ.- Մէկ-երկու հոգիով չ՛իրականացուիր յեղափոխութիւնը: Պէտք է տարբեր ուժեր աշխատին նոյն նպատակին հասնելու համար: Ընդհանրապէս յեղափոխութիւնը ապագայի հանդէպ ակնկալիքներ կը ստեղծէ մարդոց մէջ: Մարդիկ կրնան վատ զգալ, եթէ իրենց ակնկալիքները չիրականանան, բայց յեղափոխութեամբ մարդոց երեւակայութիւնը աւելի կարելի կ՛ըլլայ արտայայտել: Վերջին տարիներուն Հայաստանի ժողովուրդին մեծամասնութիւնը կը կարծէր, որ նոյն ձեւով պիտի ապրին մինչեւ մեռնին: Սակայն փոփոխութենէն ետք առիթ է հաստատելու, որ միայն փտածութեան դէմ պայքարը յաջողութիւն չի բերեր մեզի: Շատ մը երկիրներու օրինակները կան, որոնք փտածութիւն չունին  եւ յաջողութիւն ալ չունին, նոյն ատեն շատ երկիրներու մէջ փտածութիւն կայ, եւ յաջողութիւն ունին: Այս չէ միայն մեր հարցը: Այս նիւթերով աւելի հետաքրքրութիւն կայ, քան  երբեւիցէ եղած է: Աշխարհի մէջ ալ այս հարցերը շատ լուրջ բնոյթ ունին, իսկ համահայկական հարթակի պահանջը աւելի սուր է:

«Ա.».- Ժամանակակից աշխարհին մէջ ո՞ւր է հայ ժողովուրդին դերը:

ՆՈՒՆԷ ԱԼԵՔԵԱՆ.- Մենք` հայերս, ունինք իւրայատուկ տարաբանութիւն (Paradox), երբ կը խօսինք հայ առանձին անհատներու մասին: Համեմատութիւնը լուսաւոր եւ յաջող հայերու թիւին աշխարհի տարածքին շատ մեծ է, հարցը տարբեր է, երբ մենք կը խօսինք հայ հասարակութեան դերին մասին` բաղդատած հայ անհատներու կատարած դերին: Գիրքը անոր մասին չէ, թէ ինչպէ՛ս պէտք է անձնական յաջողութիւն ստեղծես կամ ինչպէ՛ս հայերը` որպէս խումբ, կրնան յաջողիլ եւ նշանակալից դեր ունենալ 21-րդ դարու փոփոխութիւններուն մէջ: Արդեօք մենք կամ իրարու հետ միացեալ ապագայ պիտի ունենա՞նք, թէ՞ պիտի մնանք յաջող առանձին անհատներ` ապրելով տարբեր երկիրներու մէջ:

Բնական է, որ ես իմ կեանքէն երկու տարի պիտի չվատնէի գրելով գիրք մը` յաջողակ հայերու մասին: Իմ ջանքս այստեղ այն է, որ մենք պիտի ունենանք միացեալ ապագայ. ասիկա քննարկման առարկայ է արդէն: Մենք չենք անհետանար որպէս առանձին հայեր, բայց կրնանք անհետանալ որպէս խումբ:

«Ա.».- Ինչպէ՞ս պէտք է սփիւռքը մասնակցի Հայաստանի զարգացման գործընթացին:

Ռ. Վ.– Ես կարիքը կը զգամ խօսելու աւելի լայն գաղափարի մասին. մենք կ՛ուզենք կեդրոնանալ ընդհանուր ազգին վրայ, որ ունի հետաքրքրական տարբերակ, որովհետեւ մէկ կողմէ` մենք ունինք Հայաստան, որ իր կարգին ունի յաջողած, ապահով եւ ուժեղ պետականութիւն, իսկ միւս կողմէ` մենք ունինք 7 միլիոն հայ, որ կ՛ապրի Հայաստանէն դուրս: Մեր գիրքին իմաստը անոր մէջ է, որ երկու հատուածները իրարու հետ  պէտք է աշխատին: Գիտէք` սփիւռք բառով մենք կը հասկնանք հայութեան տարբեր հատուածներ, ինչպէս` նորօրեայ հայ գաղթածները, Հայոց ցեղասպանութենէն ետք կազմուած գաղութները, Ցեղասպանութենէն առաջ գոյութիւն ունեցող հայ գաղութները եւ այլն:

ՆՈՒՊԱՐ ԱՖԷԵԱՆ.- Սփիւռք բառը առաւելաբար ցրուածութիւն կը նշանակէ: Այս պարագային, խօսիլ այդ նիւթին մասին` որպէս մէկ ամբողջութիւն, ճիշդ չէ: Սփիւռք բառով կը հասկնանք, որ կանք մենք, եւ կան ուրիշ մարդիկ: Կը կարծեմ` աւելի ճիշդ է ըսել կառավարուած հայեր կան, չկառավարուած հայեր կան: Կառավարուածները աւելի շատ ներուժ եւ հնարաւորութիւն ունին: Մեր ազգը պէտք է դառնայ ցանցային ազգ, որպէսզի մեր ժողովուրդի զաւակները կապ ունենան իրարու հետ ոչ միայն անցեալի վրայ հիմնուած, այլ` ապագայի վրայ հիմնուած: Այս կարելի է իրագործել ներկայ արհեստագիտութեան ընձեռած հնարաւորութիւններուն միջոցով: Մենք վերապրող մարդիկ ենք, այս իրականութիւնը մեր մէջ շատ խոր իմաստ ունի, եւ ատոր համար, ո՛ւր ալ ըլլանք, ի՛նչ որ ընենք, շատերը  յաջողութիւն կը գտնեն. ասիկա վերապրողին առաւելութիւնն է:

Այսօր աշխարհի տարածքին  65 միլիոն գաղթականներ կան, ասոնք բոլորն ալ ստիպուած են սորվելու այն, ինչ որ մենք` հայերս, արդէն գիտենք: Նոր տեղ երթալ եւ դժուար սկիզբով յաջողութիւն գտնել եւ յարմարիլ: Ուրեմն մենք կրնանք դառնալ օրինակելի ժողովուրդ աշխարհի տարածքին: Երկրորդ` Հայաստանը կրնայ դառնալ առաջին պետութիւնը, որ ցանցային ազգ կոչուելու իրականութիւնը ունի: Շատ բաներ մենք կրնանք աշխարհին ներկայացնել` իբրեւ հետաքրքրական օրինակ: Ասիկա կրնայ մեզի ուժ եւ ներդրում բերել, որպէսզի աւելի լաւ եւ արագ աճինք եւ դառնանք ուրիշներու օգնող ուժ:

Մենք` իբրեւ հայ, այս բոլորին մասին չենք մտածեր, որովհետեւ կը կարծենք, որ աւելի լաւ է` գանգատինք, վատ զգանք, թէ աշխարհը մեր ճշմարտութիւնը, մեր անցեալը չէ ընդունած, բայց ուրիշ ձեւերով կրնանք Հայաստանին օգնել եւ զանազան սփիւռքներու գոյութիւնը ապահովել:

«Ա.».- Հայ աշխարհի կառոյցները եւ անհատները ինչպէ՞ս պէտք է գործի լծենք Հայաստանի մէջ:

Ռ. Վ.– Հայ աշխարհը պէտք է Հայաստանի հետ կապենք, որովհետեւ մենք կը խօսինք 8-10 միլիոն հայութեան մասին, բայց իրականութեան մէջ այս թիւը գոյութիւն չունի: Մենք կը հնարենք այս թիւը: Ծագումով հայ կրնայ ըլլալ 10 միլիոն մարդ, բայց այն հայերը, որոնք ընդգրկուած են հայկական աշխարհին մէջ` հազիւ կը հաշուեն 4 միլիոն. մնացեալ 6 միլիոն հայը չէ ընդգրկուած հայաշխարհին մէջ: Ինչ ընենք, որ այս մարդոց գոնէ կէսը ետ բերենք դէպի հայաշխարհ:

Մենք միշտ կը մտածենք, որ հայաշխարհը պիտի օգնէ Հայաստանին, բայց իրականութեան մէջ Հայաստանն ալ հայաշխարհին պիտի օգնէ: Այս գործը երկու ուղղութեամբ պիտի կատարուի. կարելի չէ մէկ ուղղութեամբ յառաջ երթալ:

ՆՈՒՊԱՐ ԱՖԷԵԱՆ.- Ժամանակը եկած է խորհելու, թէ ի՛նչ են սփիւռքի կազմակերպութիւններուն նպատակները: Կը կարծեմ, որ անոնց նոր ծրագիրներն ու անոնց հիմքը պէտք է Հայաստանի գոյութեան վրայ կազմուած ըլլայ եւ ոչ թէ` Հայաստանէն հեռու: Սփիւռքին նպատակը եղած է սփիւռքի հայապահպանումը, որովհետեւ հայապահպանումը ուրիշ նիւթ է, իսկ սփիւռքի մէջ հայապահպանումը` բոլորովին տարբեր բան: Հայապահպանման գործին մէջ ներգրաւուած է նաեւ Հայաստանը` իբրեւ երկիր, ինչպէ՞ս կարելի է սփիւռքի մօտեցումը Հայաստանի հանդէպ փոխել եւ չօգտագործել Հայաստանի իրականութիւնը:

ՆՈՒՆԷ ԱԼԵՔԵԱՆ.– Լեւ Թոլսթոյ «Աննա Քարենինա»-ին մէջ ըսած է. «Ամէն ուրախ ընտանիք ուրախ է իր յատուկ ձեւով, եւ ամէն ոչ ուրախ ընտանիք ուրախ չէ իր յատուկ կերպով», նոյնն ալ  երկիրներու պարագան է:  Սփիւռքը կառավարութիւն չէ: Մեզի կը մնայ ըսել, որ կառավարութիւնը պէտք է իր գործը կատարէ, որպէսզի սփիւռքն ալ իր կարգին իր դիրքը բարելաւէ: Հայաշխարհը եւ Հայաստանի կառավարութիւնը իրարու հետ պէտք է համագործակցին, որպէսզի հայութիւնը յառաջդիմէ:

 «Ա.».- Օգտուա՞ծ էք սփիւռք ունեցող տարբեր  երկիրներու մասին ուսումնասիրութիւններէ:

Ռ. Վ.– Նման ուսումնասիրութիւն չենք կատարած: Մենք նայած ենք Իրլանտայի եւ Իսրայէլի օրինակներուն: Մենք չորս տարբերակ պէտք է նկատի ունենանք.

1.- Սփիւռք ունեցող երկիրներ, որոնց մէջ են հրեաները,

2.- Երկիրներ, որոնք չունին ծովային հնարաւորութիւն, օրինակ` Մոնկոլիան, Նեփալը, Ռուանտան, երկիրներ, որոնք ծանր իրավիճակին մէջ են եւ անոնց աշխարհին մէջ ընդգրկուիլը դժուար է,

3.- Մեր նման փոքր երկիրները, որոնց զարգացման ծրագիրները բաւական դժուար են, որովհետեւ փոքր են եւ ներդրումներ ընելը հոն դժուար է,

4.- Մեր հարեւան երկիրները, որոնց զարգացման ծրագիրներուն պէտք է հետեւինք:

Նաեւ` հայկական գաղութները ուսումնասիրել: Մենք ունինք նոր գաղութներ, ինչպէս Լոս Անճելըսի հայ գաղութը, որ 70 տարուան մէջ կազմուած է եւ դարձած է ուժեղ, իսկ Իրանի գաղութը 1000 տարուան պատմութիւն ունի:

Մենք կասկած չունինք, թէ ինչ որ կատարած են,  փոքր քայլ մըն է. մենք մասնագէտ չենք, ակադեմական գործ չենք ըրած, այլ բացուելու հնարաւորութիւններ ստեղծած ենք եւ տարբեր մարդոց ընդգրկելու աշխատանք կը տանինք:

Այս գիրքով ամէն հարց չենք կրնար փակել, այս գիրքով նոր կը բացուի ճանապարհը մեր դիմաց, որպէսզի աւելի շատ ուսումնասիրենք եւ քննարկենք տարբեր զարգացման ծրագիրներ, տարբեր ուղղութիւններ, որոնք բոլորն ալ կը նպաստեն զարգացնելու Հայաստանը:

Մեր գործը հիմքն է այն մեծ գործին, որ պէտք է կատարենք յանուն հայ ժողովուրդի զաւակներուն ամէնուր: Մեր գիրքին մէջ զետեղուած են հարցեր, որոնց պատասխանները միասին պիտի տանք ու քննարկենք:

 

 

Հարցազրոյց Պարուսոյց Եւ Գեղարուեստական Ղեկավարներ Կարէն Եւ Ժաքլին Մակինեաններուն, Ինչպէս Նաեւ Հայրենի Արուեստագէտ Աննա Ամասին Հետ

$
0
0

Հարցազրոյցը վարեց` ՍԻԼՎԻ ԱԲԷԼԵԱՆ

Համազգայինի գեղարուեստի դպրոցներու կազմակերպութեամբ, Համազգայինի «Գայեանէ» պարի դպրոցը հինգշաբթի, 27 եւ ուրբաթ, 28 յունիս 2019-ին, երեկոյեան ժամը 8:00-ին «Էմիլ Լահուտ» սրահին մէջ իր տարեկան ելոյթը պիտի ունենայ: Ելոյթը բաղկացած է երկու արարներէ. առաջին արարով պիտի բեմականացուի Մոկլին, իսկ երկրորդ արարով` «Կաթիլ մը մեղր»-ը: Երկու արարներու ընթացքին տեղի պիտի ունենայ ԼԷՅԶԸՐ-ով եւ աւազէ ստուերանկարներու ներկայացում` կատարողութեամբ հայրենի արուեստագէտ Աննա Ամասի:

Այս առիթով «Ազդակ» հարցազրոյց մը ունեցաւ պարուսոյց եւ գեղարուեստական ղեկավարներ Կարէն եւ Ժաքլին Մակինեաններուն հետ, ինչպէս նաեւ` արուեստագէտ Աննա Ամասին հետ, մօտէն ծանօթանալու տարուած աշխատաքներուն եւ ներկայացումներուն մասին:

«ԱԶԴԱԿ».- Խօսինք այս տարուան «Գայեանէ» պարի դպրոցին ներկայացնելիք պարային ծրագրին մասին:

ԿԱՐԷՆ ՄԱԿԻՆԵԱՆ.- Այս տարի պիտի ներկայացնենք երկու թեմա: Ոչ մէկ տարի նման բան կատարած ենք: Առաջին թեման Մոկլին է, իսկ երկրորդը` «Կաթիլ մը մեղր»-ը` նուիրուած Յովհաննէս Թումանեանի 150-ամեակին: Այնպէս կազմակերպած ենք, որ նիւթերը երեխաներուն համար հետաքրքրական եւ հեքիաթային ըլլան: Փորձած ենք հնարաւոր ձեւով եւ պարային արուեստով մատչելի ու պարզ մեկնաբանել թեմաները:

Մենք այս ծրագրի գործադրութեան սկսած ենք հոկտեմբերէն մինչեւ այսօր: Բաւական դժուար էր, բայց միաժամանակ` հետաքրքրական, որովհետեւ սովորական, պարզ պարեր չէին: Ճիշդ է ասկէ առաջ ալ թեմաներով հանդէս եկած ենք, բայց չէ եղած, որ երկու թեմա նոյն ժամանակ բեմադրենք:  Դժուարութիւնը ոչ թէ փոքրիկներուն բան հասկցնելու մէջն էր, այլ երկու թեմա նոյն ատեն բեմականացնելն էր եւ պարային մտայղացումները իրագործելը: Բայց, փա՛ռք Աստուծոյ, այսօրուան դրութեամբ պարային կողմով լրիւ պատրաստ են փոքրիկները:

ԺԱՔԼԻՆ ՄԱԿԻՆԵԱՆ.- Այս տարուան դժուարութիւնը կայացած էր թեմաներու շատ կերպարներուն մէջ, որոնց զատ-զատ պէտք էր մօտենայինք, հետեւաբար մենք երեխաներուն ֆիզիքական եւ ներքին աշխարհի  հիմքի եւ ունակութեան վրայ կեդրոնանալով` բեմադրեցինք եւ դուրս հանեցինք անոնց զգացմունքները եւ կարողութիւնները:

Պէտք է նշենք, որ այս տարի մեր տարազները պատրաստեց Նայիրի Ալեքսանեանը, իսկ բեմայարդարումը կատարեց Յարութ Հարպոյեանը, որուն հետ տարիներէ ի վեր կ՛աշխատինք: Ան շատ լաւ կը հասկնայ, թէ ի՛նչ է մեր պահանջը: Ան միշտ ջերմ մթնոլորտի մէջ կը պատրաստէ, ինչ որ կը խնդրենք իրմէ, նոյնն ալ` Նայիրի Ալեքսանեանը, որուն մօր հետ աշխատած ենք նախապէս: Վստահ ենք` շատ գունեղ եւ հետաքրքիր տարազներ պիտի ունենանք, որովհետեւ տարազներու մէջ լոյսերու խաղեր պիտի ըլլան, որ այս տարի ոճային նորութիւն է:

Կ. Մ.- Այս տարուան նորութիւնն ալ այն է, որ մեծ բեմայարդարումներ պիտի չըլլան, եւ եղածին հետ մէկտեղ առաջին արարին մէջ պիտի ըլլայ ԼԷՅԶԸՐ, այսինքն պատկերները ԼԷՅԶԸՐՈՎ պիտի ներկայացուին տեղւոյն վրայ: Այս ոճը առաջին անգամն է, որ տեղի կ’ունենայ Լիբանանի մէջ, իսկ երկրորդ արարին մէջ աւազով ստուերաներկայացում պիտի ըլլայ ուղղակի բեմին վրայ: Այս երկու նորութիւններուն համար Հայաստանէն հրաւիրուած է արուեստագէտ Աննա Ամասը:

«Ա.».- Աշխատանքային գետնի վրայ ի՞նչ դժուարութիւններու հանդիպեցաք:

Ժ. Մ.– Մենք գործ ունինք մօտ 300 երեխայի հետ: Գիտէք ինչ, կրնանք հաստատ ըսել, որ երեխաները արդէն մեզի վարժուած են: Կը հասկնան մեզ, մենք ալ զիրենք: Սկիզբը աշակերտները ուղղակի անկառավարելի էին, բայց հիմա 300 աշակերտները կը կառավարենք երկու հոգիով` առանց ձայն բարձրացնելու, ուղղակի մեր հայեացքներով:

Կ. Մ.– Ըսեմ, որ երեխաները բաժնուած են ըստ տարիքի 17 դասարաններու: Երեխայ կայ, որ չորս տարիէ մեր դպրոցը կը յաճախէ, իսկ երբ 14 տարեկան նոր երեխայ գայ, չենք կրնար զինք փոքրերուն հետ դնել, ստիպուած ենք տեղաւորել մեծերուն հետ: Առաջին տարուան մասնակիցները ընդհանրապէս չեն պարեր, առիթ կու տանք մարզուելու, իսկ յաջորդ տարին կը հանենք բեմ: Ֆիզիքական տուեալներուն եթէ պիտի նայինք, ոչ բոլորը կը համապատասխանեն: Ծնողները երբ կը բերեն իրենց զաւակները, որպէսզի հայ արուեստին հետ շփում ունենան, չենք կրնար մերժել: Ստիպուած ենք սորվեցնելու բոլորին հաւասար:

Դժուարութիւններէն մէկն ալ այն էր, որ փորձերը շաբաթը մէկ անգամ էին, բայց գլխաւոր հերոսներուն հետ շաբաթը երեք անգամ փորձեր ունեցանք: Այս աշակերտներուն մէջ կային պետական քննութիւններու մասնակցողներ, որոնք ստիպած են իրենց ծնողներուն, որ անպայման գան ու մասնակցին փորձերու: Երեխաներն ալ շատ լաւ հասկցած էին, որ գլխաւոր հերոսի կերպարը պատրաստելու համար բաւարար չէ շաբաթը մէկ օր  փորձի գալը:

Ժ. Մ.– Այս քանի մը տարուան մեր յաղթանակը այն է, որ երեխաները իրենք կը պահանջեն շաբաթը քանի մը անգամ գալ պարի փորձի: Մենք յաղթած ենք, որովհետեւ սիրցուցած ենք պարը: Իրենք մեզ կը սիրեն, պարն ալ կը սիրեն: Մենք յաջողեցանք անցնող տարիներուն պարային արուեստին հանդէպ սէր մտցնել աշակերտներուն մէջ:

Կ. Մ.– Երբ մենք ստանձնեցինք այս աշխատանքը, պարախումբին մէջ պարող տղաք գրեթէ չկային, հազիւ` քանի մը հոգի, բայց հիմա այդ բարդոյթը վերացած է: Հիմա կու գան տղաները պարի, եւ այն մտայնութիւնը, որ պարը միայն աղջիկներուն է, արդէն կոտրուած է: Արդէն տղոց զատ դասարան ալ ունինք, որպէսզի աւելի լաւ աշխատինք անոնց հետ: Իմ ցանկութիւնս է, որ մեր աշխատանքը միայն Պէյրութի մէջ չմնայ, օր մըն ալ մեր պարախումբի երեխաները շրջագայութեան երթան դէպի Հայաստան, որպէսզի հայրենիքի մէջ ալ ոգեւորութիւն զգան:

«Ա.».- Խօսինք ձեր ներկայացնելիք ԼԷՅԶԸՐ-ի եւ աւազի ստուերաներկայացումներուն մասին:

ԱՆՆԱ ԱՄԱՍ.- ԼԷՅԶԸՐ-ը նկարչութեան մէջ արուեստի նոր ճիւղ է: Անիկա տասը տարեկան է: Աշխարհի մէջ քիչ են այն անձերը, որոնք կը զբաղին այս արուեստով: Հայաստանի մէջ միակ անձն եմ, որ կը կատարէ այս արուեստը: Որպէս ներկայացում, որպէս բեմադրութիւն`  իւրայատուկ արհեստագիտութեամբ տեղի կ՛ունենայ այս ներկայացումը, լիարժէք մթութեան մէջ լոյսով պատկերներ կը նկարես կենդանի կատարումով, այսինքն` առանց նախապէս ձայնագրութեան, իսկ պատկերը կա՛մ ԼԷՏ-ի վրայ կը տեսնէ հանդիսատեսը, կա՛մ կտաւի վրայ: Յատուկ կտաւ է, յատուկ լոյսեր են, որոնք կարծես ըլլան իմ վրձինները, որոնցմով կը նկարեմ: Լոյսը կը կլանէ կտաւը, որոշ ժամանակ կը պահէ, յետոյ աստիճանաբար կը հանգչի , ինչը կու տայ հնարաւորութիւն` անիմէյշընի տեսքով այդ ամէնը մատուցել, այսինքն` գործողութիւն ցոյց տալ, մէկ պատկերը միւսով փոխել:

Ինչ կը վերաբերի աւազին, ըսեմ, որ այս տարի Յովհաննէս Թումանեանի 150-ամեակն է, Հայաստանի մէջ յայտարարուած է թումանեանական տարի: Հոս ալ` Պէյրութի մէջ, Համազգայինի հետ որոշեցինք կազմակերպել Յովհաննէս Թումանեանի «Մի կաթիլ մեղր» հեքիաթի վրայ պարային ներկայացում, որ կ՛ուղորդուի աւազային կենդանի յարդարումով, որուն ընթացքին հանդիսատեսի աչքին առջեւ կը պատրաստեմ նոր պատկերներ, մէկ պատկերը միւսով կը փոխարինեմ` համապատասխան նիւթին:

Աւազի ստուերային արուեստը ծնունդ առած է 1975 թուականին, Քանատայի մէջ: Քարոլին Լիֆը կը համարուի այս ոճին հիմնադիրը, բայց հիմա, այս ժամանակներուն, աւելի ժողովրդային դարձած է այս արուեստը:  Տարբեր ներկայացումներ կը բեմադրուին այս արուեստով. օրինակ` Պէյրութի մէջ մենք պարի հետ պիտի բեմադրենք այս արուեստը, ես համերգներու հետ ալ կը ներկայացնեմ այս արուեստը. Մոսկուայի մէջ Հայաստանի մշակոյթի օրերն էին, մենք համերգ կազմակերպեցինք` Գէորգ Տապպաղեան, Ջիւան Գասպարեան, Վահագն Հայրապետեան, ներկայացուցին Կոմիտասի երաժշտութիւնը, իսկ այդ երաժշտութիւնը, որպէսզի հասանելի ըլլայ ռուս հանդիսատեսին, որ ծանօթ չէ երգի թեմային, ես աւազով նկարեցի, թէ ինչի՛ մասին է երաժշտութիւնը: Շատ յաջող եւ գեղեցիկ անցաւ ելոյթը: Նման ձեռնարկներուն ես քանի մը ամիս առաջ կը պատրաստուիմ, որպէսզի կարողանամ ամբողջովին նիւթը բանալ հանդիսատեսին դիմաց, ժամանակին մէջ տեղաւորուիմ, երաժշտութեան կամ խօսքին հետ համադրեմ: Եւ քանի որ նիւթը փխրուն է, աւազը պահել չես կրնար, միշտ նորը յօրինելու պատրաստ պիտի ըլլաս, որովհետեւ երբ աւազը կը թափի, քու միտքդ ալ կրնայ թափիլ, եւ նոր մօտեցումներ պէտք է ունենաս: Նաեւ կրնայ պատահիլ, որ քու ուզածին պէս չթափի աւազը` օդի հոսքի պատճառով կամ այլ պատճառով, դուն պէտք է այնքան վարպետ ըլլաս եւ տեղւոյն վրայ այնպէս ընես, որ հանդիսատեսը չմտածէ, թէ սխալմունք եղաւ:

«Ա.».- Խօսքի ստեղծագործական ձեր անցած ճանապարհին մասին:

Ա. Ա.– Ուսանած եմ Երեւանի Փանոս Թերլեմեզեանի անուան գեղարուեստի ուսումնարանը, մասնագիտութեամբ գեղանկարիչ եմ, աւարտած եմ Մխիթար Գօշ համալսարանի նկարչական բաժինը, երկար տարիներ կրաֆիքական եւ իւղաներկով աշխատանքներ ըրած եմ: Ընթացքին միշտ հետաքրքրուած եմ նորութիւններով, անոր համար նկարչութեան տարբեր ժանրերու մէջ աշխատած եմ: Աշխատած եմ տպագրական ձեւաւորում, թատրոնի համար տարազներ եւ բեմայարդարումներ պատրաստած եմ, այսինքն նկարչութեան տարբեր ճիւղերու մէջ աշխատած եմ, բայց ամէնէն շատ ինծի սիրելի եղած է թատրոնը, ուր նկարչութիւնը կը շնչէ, կ՛ապրի, կենդանի է, այսինքն երբ դերասանի հագուստ կը ստեղծես, ամէն անգամ որ կրէ այդ հագուստը ներկայացման ժամանակ, պատրաստած հագուստդ կը կենդանանայ, դուն ոչ միայն հագուստ կը ստեղծես, այլ ընդհանուր կերպարը կը ստեղծես, որ կ՛ապրի բեմին վրայ:

Վերջին տարիներուն աւելի շատ նուիրուած եմ ԼԷՅԶԸՐ-ի եւ աւազի ներկայացումներուն, որ շատ ժամանակ կը խլէ ինձմէ. երբեմն կը կարօտնամ սովորական իւղաներկով նկարելը: Տարբեր ձեռնարկներու մասնակցած եմ, փառատօներու բացում կատարած եմ, այս տարի Երեւանի մէջ աւազի շատ մը ներկայացումներ բեմադրեցի` Յովհաննէս Թումանեանի 150-ամեակին նուիրուած: Երեւանի մէջ մենք ունինք արդէն մեր հանդիսատեսը, որ կը սպասէ մեր ներկայացումներուն, յոյսով եմ, որ Պէյրութի մէջ ալ այս արուեստը կը սիրեն եւ կը գնահատեն:

 

 

 

Եւրոմիութեան Համաձայնագրից Օգտուելու Համար Պէտք Են Քաղաքական Կամք Ու Յստակ Խորքային Բարեփոխումներ

$
0
0

Որո՞նք են Արցախի խնդրի առնչութեամբ նախորդ գումարման Եւրոպական խորհրդարանում տարուած հիմնական աշխատանքները, ի՞նչ ակնկալել նոր կազմից, ինչո՞վ են պայմանաւորուած Ֆրանսայի քաղաքների հետ Արցախի համայնքների համագործակցութեան յուշագրերի չեղարկման վերաբերեալ ֆրանսական դատարանի կայացրած որոշումները: Այս եւ այլ հարցերի պատասխանները` ՀՅԴ Եւրոպայի Հայ դատի գրասենեակի գործադիր տնօրէն Հեղինէ Էվինեանի հետ «Ապառաժ»-ի հարցազրոյցում:

ՏԱԹԵՒԻԿ ԱՂԱՋԱՆԵԱՆ.- Մայիսի 26-ին կայացել են Եւրոպական խորհրդարանի ընտրութիւնները: Ինչպէ՞ս կը գնահատէիք նախկին կազմի հետ աշխատանքները եւ ինչպէ՞ս էք պատկերացնում համագործակցութիւնը նոր կազմի հետ:

ՀԵՂԻՆԷ ԷՎԻՆԵԱՆ.- Ընտրութիւններից յետոյ Եւրոպական խորհրդարանում պատկերը փոխուել է,  այժմ ունենք այն բոլոր մարտահրաւէրները, որոնք կարելի է ունենալ, երբ ունես նոր սկիզբ կամ նոր սպիտակ էջ: Նախկին խորհրդարանում կար պատգամաւորների պատկառելի խումբ, որոնք իրենց համոզմունքներով ինքնորոշման իրաւունքի աշխուժ ջատագովներից էին, կողմ էին Արցախի ինքնորոշմանը եւ կանգնած են եղել Արցախի ժողովրդի կողքին: Նրանցից Էլենի Թէոխարիուսը, Ֆրանկ Էնկելը, Եարոմիր Շտետինան չեն վերընտրուել, բայց նաեւ նոր խորհրդարանում կայ ներուժ, եւ պէտք է լաւ աշխատանք տանենք, որպէսզի կրկին ստեղծենք համակիրների նոր, կուռ խումբ:

Իսկ խորհրդարանի նախկին կազմի հետ համագործակցութիւնը կարելի է գնահատել դրական: Մասնաւորապէս, խորհրդարանի կողմից ընդունուած Արցախի հետ կապուած բանաձեւերի մէջ յստակօրէն նշւում էին ԵԱՀԿ Մինսքի խմբի կողմից առաջարկուած հակամարտութեան կարգաւորման երեք` ազատ ինքնորոշման, բռնութեան չգործադրման եւ տարածքային ամբողջականութեան սկզբունքները: Հայկական դիւանագիտութիւնն աշխատում է, որպէսզի անպայման նշուի նաեւ ազատ ինքնորոշման իրաւունքը: Դրա համար շատ մեծ քուլիսային աշխատանք է տարւում: Ազրպէյճանցիներն աշխուժօրէն աշխատում են, որպէսզի տարածքային ամբողջականութեան սկզբունքը ընկալուի որպէս առաջատար սկզբունք եւ դրա համար տարբեր միջոցներ են օգտագործում, տարբեր կերպ են մեկնաբանում այն: Անշուշտ պէտք չէ անտեսել այն հանգամանքը, որ Եւրոպական Միութեան որոշ երկրներ տարածքային ամբողջականութեան հետ կապուած խնդիր ունեն (օրինակ` Սպանիան, Պելճիքան, Միացեալ Թագաւորութիւնը), եւ, հետեւաբար, նրանց համար կարեւոր է այս սկզբունքը: Ազրպէյճանցիներն ամէն մի բանաձեւի մէջ, որն անգամ մակերեսային ձեւով կարող է առնչուել Արցախի խնդրի հետ, փորձում են յօդուած մտցնել, որտեղ նշւում է տարածքային ամբողջականութեան սկզբունքը: Մանաւանդ նախորդ օրէնսդրական շրջանի վերջին մէկ-երկու տարուայ ընթացքում շատ աշխուժ էին աշխատում, եւ երբեմն ստիպուած էինք մէկ շաբաթուայ մէջ երկու բանաձեւի համար պայքարել, որպէսզի տարածքային ամբողջականութեան սկզբունքը չամրագրուի կամ չկապուի Արցախի խնդրի հետ:

Արդիւնքում` մեզ յաջողուել է Արցախի խնդիրը տարանջատել միւսներից: «Ազրպէյճանական լուացքատուն» անունով յայտնի բացայայտումից յետոյ ակնյայտ է դարձել, թէ ի՛նչ հսկայական միջոցներ է օգտագործում Ազրպէյճանը Եւրոպական Միութեան անդամ երկրներում ազդեցութիւն գնելու համար: Բայց չնայած ծախսած շատ մեծ գումարներին, աշխուժութեանը, յստակ է, որ անցած 5 տարիների ընթացքում Եւրոպական խորհրդարանում նրանք որեւէ շօշափելի առաջընթաց չեն գրանցել:

Տ. Ա.- ՀՅԴ Եւրոպայի Հայ դատի գրասենեակը տարաբնոյթ միջոցառումներ է իրականացնում Արցախի ճանաչման եւ ճանաչելիութեան բարձրացման ուղղութեամբ: Այս առումով` ինչպէ՞ս էք գնահատում նախորդ գումարման Եւրոպական խորհրդարանում տարուած աշխատանքը. արդեօ՞ք նպատակ ունէք շարունակել նոյն աշխատելաոճը:

Հ. Է.- Մեր մօտեցման, քաղաքականութեան մէջ սկզբունքային առումով ոչինչ չի փոխուելու: Նաեւ փորձելու ենք մշակութային աւելի աշխուժ միջոցառումների միջոցով մեր ուղերձը տեղ հասցնել: Շարունակելու ենք հետեւել Եւրոպական խորհրդարանի գործունէութեանը եւ անել ամէն ինչ, որպէսզի ընդունուող բանաձեւերը եւ որոշումները լինեն հայանպաստ:

Եւրոպայի Հայ դատի գրասենեակը շատ աշխուժ եւ լայնածաւալ աշխատանք է տանում խորհրդարանական դիւանագիտութեան առումով: Անշուշտ շարունակելու ենք աշխուժ Արցախի հետ կապերը, յատկապէս` Եւրոպական Միութեան անդամ երկրների, Եւրոպական խորհրդարանի եւ Արցախի Ազգային ժողովի միջեւ:

Եւրոպական եւ Պելճիքայի խորհրդարանների պատգամաւորների այցերը Արցախ` ինքնանպատակ չեն: Այդ մարդիկ, որոնք ներգրաւուած են որոշումների ընդունման մէջ, նախ տեղում ծանօթանում են իրավիճակին, Արցախի մասին աւելի յստակ եւ ճիշդ պատկերացում են կազմում եւ վերադառնալով` զարկ են տալիս աւելի աշխուժ համագործակցութեան` Արցախի եւ իրենց համապատասխան ոլորտի միջեւ: Արցախ այցելած բոլոր պատգամաւորները ներգրաւուել են Արցախի հետ բարեկամութեան խմբերի մէջ: Պելճիքայի պարագայում, ստեղծուեց բարեկամութեան երկու շրջանակ` ֆրանսախօսների, որտեղ ներգրաւուած են ոչ միայն պատգամաւորներ, այլեւ` ակադեմիայի ներկայացուցիչներ, հասարակական գործիչներ, միւսը հոլանտախօս շրջանակն է, որտեղ ֆլամանական կամ Պելճիքայի դաշնային խորհրդարանի անդամներ են ներգրաւուած: Նոյնիսկ նրանք, որոնք վերջին ընտրութիւնների արդիւնքներով չեն վերընտրուել կամ չեն առաջադրուել, միեւնոյն է, շարունակելու են իրենց աշխատանքը այդ շրջանակներում:

Տ. Ա.- Վերջերս Ֆրանսայի Կրընոպլի վարչական դատարանը չեղեալ է յայտարարել ֆրանսական եւ արցախեան կողմերի միջեւ շարք մը բարեկամութեան հռչակագրերը: Ինչո՞վ էք պայմանաւորում նման որոշումները:

Հ. Է.- Հարցը մակերեսային առումով իրաւական է թւում. դատարանների կայացրած որոշումները հիմնւում են իրաւական հակասութիւնների վրայ, որոնց հիման վրայ այդ համաձայնագրերը պէտք է չեղեալ յայտարարուեն: Գուցէ իրաւական առումով այդ համաձայնագրերը խոցելի են եղել, բայց յստակ կարելի է ասել, որ հարցը նախ եւ առաջ քաղաքական բնոյթ ունի, եւ ուրեմն մեր դիւանագիտութիւնն աւելի մեծ աշխատանք ունի տանելու այդ ուղղութեամբ: Տուեալ պարագայում ազրպէյճանական դիւանագիտութիւնն աւելի աշխուժ է եղել: Կայացուած որոշումները պէտք է բողոքարկուեն աւելի բարձր ատեանում, որտեղ հայկական կողմի առիթները հնարաւոր է աւելի մեծ լինեն:

Տ. Ա..- Արդեօ՞ք այդ որոշումները կարող են խոչընդոտել Արցախի համայնքների եւ Եւրոպայի տարբեր քաղաքների հետագայ հնարաւոր համագործակցութեանը:

Հ. Է.- Բնականաբար այդ որոշումները դրական ազդեցութիւն չեն կարող ունենալ: Բայց չի կարելի ասել, թէ համագործակցութեան այդ ձեւը պէտք է բացառել: Նախ պէտք է որոշել, թէ տարբեր եւրոպական երկրներում համագործակցութեան ինչպիսի տարբերակ ենք ընտրում` համաձայնագրերի տեսքով կամ այլ ձեւով: Ամէն երկիր ունի իր իւրայատուկ օրէնքները. պէտք է ուսումնասիրել, թէ որոնք են այդպիսի համագործակցութիւն ունենալու առիթները ու դրանցով առաջնորդուել:

Տ. Ա.- Եւրոպական Միութեան տասնեակ երկրներ արդէն վաւերացրել են Հայաստանի հետ Համապարփակ եւ ընդլայնուած գործընկերութեան համաձայնագիրը (ՀԸԳՀ): Ինչպէ՞ս էք գնահատում այդ համաձայնագիրը Հայաստանի հետ Եւրոպական Միութեան երկրների համագործակցութեան խորացման գործում: Հիմնականում տնտեսական, պետական կառավարման եւ այլ ոլորտներում բարեփոխումների իրականացմանը վերաբերող այս համաձայնագիրը Հայաստանի համար քաղաքական ի՞նչ նշանակութիւն կարող է ունենալ:

Հ. Է.- Հայաստանի Հանրապետութեան հետ Համապարփակ եւ ընդլայնուած համագործակցութեան համաձայնագիրն առնչւում է տարբեր ոլորտների: Համաձայնագիրը հնարաւորութիւն է տալիս ունենալ եւ արհեստագիտական եւ նիւթական աջակցութիւն, որպէսզի բարեփոխումներ արուեն տնտեսութեան, արդարադատութեան, պետական կառավարման, մարդու իրաւունքների եւ հիմնարար ազատութիւնների պաշտպանութեան ոլորտներում:

Այն լաւ գործիք է: Պարզապէս հարցը նրանում է, թէ ինչպէ՛ս ենք օգտագործելու. շատ բան կախուած է գործադրումից: Կարող ես ունենալ ամենալաւ, հրաշալի համաձայնագիրը, բայց չկիրարկելու դէպքում ոչ մի արդիւնք չես կարող ունենալ: Իսկ քաղաքական առումով, ՀԸԳՀ-ն շատ լաւ հնարաւորութիւն է Հայաստանի համար` ցոյց տալու իր բազմակողմանի արտաքին քաղաքականութիւնը: Յատկապէս ապրիլեան պատրազմից յետոյ տեսանք, թէ որքան անհրաժեշտ է այդ քաղաքականութիւնը: Շատ կարեւոր է, թէ կը յաջողուի՞ արդեօք ստեղծել իսկապէս անաչառ, անկախ եւ արդար դատական համակարգ: Եւրոպական Միութեան հետ համաձայնագիրը տալիս է այդ հնարաւորութիւնը. ուղղակի պէտք է կարողանանք ճիշդ օգտագործել, որի համար պէտք են քաղաքական կամք ու յստակ խորքային բարեփոխումներ:

«Հազարաւոր Վայրեր Ծածկանուններ Ունէին, Օրինակ` Ծաղիկը Կամ Վիշապը` Պոլիսն Էր…»

$
0
0
«Նոր Յառաջ»-ի Հարցազրոյցը` Երուանդ Փամպուքեանի Հետ

Տեսակցեցաւ` ԺԻՐԱՅՐ ՉՈԼԱՔԵԱՆ

Պէտք է մօտէն ճանչնալ Երուանդ Փամպուքեանը: Պատմաբան, ուսուցիչ, խմբագիր, ծածկագրագէտ, ապրած է մտաւորական ու կրթական բեղուն կեանք մը: 86 տարեկան հասակին տակաւին երիտասարդի աւիւնով կ՛աշխատի, կը հետազօտէ:

2017-ին լոյս ընծայեց` «Մեծ եղեռնի առաջին վաւերագրողը` Շաւարշ Միսաքեան» հատորը, որուն առաջին բաժինը` «Նամակներ Պոլսոյ թաքստոցներէն», կ՛ընդգրկէ Շաւարշ Միսաքեանի նամակները, գրուած` 1915-ին եւ ուղղուած` Սոֆիա, ՀՅԴ Պալքանեան Կեդրոնական կոմիտէին: Բ. բաժինը` «Մեծ ճգնաժամը», Շ. Միսաքեանի յօդուածաշարքն է, տպուած` Սոֆիայի «Հայաստան» թերթի 13-5-1915 / 19-9-1915 թիւերուն մէջ: Երրորդ բաժինը` «Տերեւներ դեղնած յուշատետրէ մը», պատումն է անոր բանտարկութեան դրուագներուն: Իսկ յաւելուածը կը պատմէ Միսաքեանը թուրք ոստիկանութեան մատնած Վլատիմիր Տիմիթրիեւի` Եզիտ Արշակի կողմէ ահաբեկման մասին:

* * *

«ՆՈՐ ՅԱՌԱՋ».-  Գիտեմ, որ ճանչցած էք Շաւարշ Միսաքեանը եւ կապեր ունէիք «Յառաջ»-ի հետ:

ԵՐՈՒԱՆԴ ՓԱՄՊՈՒՔԵԱՆ.- Այո՛, «Յառաջ»-ի հետ հին կապեր ունէի: 50-ական թուականներուն, երբ Պելճիքայի Լուվեն համալսարանը կ՛ուսանէի, յաճախ տեղւոյն հայ կեանքէն եւ մասնաւորաբար ուսանողներու կազմակերպած ձեռնարկներու մասին զեկոյցներ կը պատրաստէի ու կը ղրկէի «Յառաջ»-ին: Շաւարշ Միսաքեանի մահէն ետք` 1957-ին նոյնիսկ ամիս մը Փարիզ գացի եւ աշխատակցեցայ թերթին: Պէտք է ըսեմ, որ Շ-ի բացակայութիւնը շատ զգալի էր:

«Ն. Յ.».-  Ի՞նչ ճիւղ ուսանած էք:

Ե. Փ.- Գլխաւորաբար քաղաքական գիտութիւններ` միջազգային յարաբերութեանց ոլորտին մէջ: Բայց նախքան Պելճիքա երթալս, տարի մը Վենետիկի Մխիթարեաններուն մօտ (Սուրբ Ղազար) ուսանած եմ հայագիտութիւնս զարգացնելու համար: Ըսեմ, թէ հոն Մխիթարեան մշեցի վարդապետներէն պատմաբան հայր Սահակ Տէր Մովսէսեան, որ այդ օրերուն 70-ը անց յառաջացած տարիք ունէր, յանձնարարեց նշեալ համալսարանին մէջ ուսումս շարունակել, որ այն ատեն միջազգային համբաւ ունէր եւ շուրջ` 15 հազար ուսանողներ: Քաղաքական գիտութիւններու ճիւղը ընտրած էի, որովհետեւ մեծ երազանքներ ունէի, որ օր մը Հայաստանը կ՛անկախանայ եւ կրնամ թերեւս արտաքին գործոց նախարարութեան մէջ պաշտօն մը ունենալ: Իսկ երազանքս անիրատես չէր:

Ընտրած երկրորդ ճիւղս արեւելագիտութիւնն էր, բայց դժբախտաբար չկրցայ աւարտել` նիւթական դժուարութիւններու պատճառով: Այնուհետեւ, 1958-ին վերադարձայ Պէյրութ` միջհամայնքային տագնապի օրերուն: Եկեղեցական հարցերը աւելի կանուխ սկսած էին, եւ լարուած էր կացութիւնը: Զօրաւոր պայքարներ կը տարուէին: Ես այն ժամանակ թէ՛ կաթողիկոսարանի դպրեվանքի եւ թէ՛ Նշան Փալանճեան ճեմարանին մէջ ուսուցչութեամբ կը զբաղէի եւ հայոց պատմութիւն կը դասաւանդէի: Այն ատեն Սիմոն Վրացեանն էր Ճեմարանի տնօրէնը: Լիբանանի հայութեան վերելքի տարիներն էին: Համայնքին թիւը հետզհետէ կ՛աւելնար, որովհետեւ այլ երկիրներէ եւ յատկապէս Սուրիայէն հայեր Լիբանան կը հաստատուէին:

«Ն. Յ.».- Գրիգոր Շահինեանն ալ ձեզի ժամանակակից էր եւ Ճեմարան կը պաշտօնավարէր:

Ե. Փ.- Պրն. Շահինեանը Պելճիքայէն կը ճանչնայի: Ան Պրիւքսելի համալսարանը կ՛ուսանէր եւ ինձմէ երկու տարի առաջ աւարտած է իր ուսումը: Վերջը հոս` Ճեմարանին մէջ տարիներ շարունակ պաշտօնակից եղանք: Հետաքրքրական բան մը պատմեմ: Երբ ես Պէյրութ հասայ, քաղաքական խառնակ կացութիւն կը տիրէր, եւ դժուար էր Ճեմարան հասնիլը: Լաւ կը յիշեմ, այն օրերու առաջնորդ Խորէն սրբազանի (հետագային` Մեծի Տանն Կիլիկիոյ կաթողիկոս) ինքնաշարժով կրցանք անցնիլ քաղաքին միւս կողմը, ուր կը գտնուէր Ճեմարանը: Այնտեղ հանդիպեցայ Սիմոն Վրացեանին, որ զիս տեսնելով` շատ ուրախացաւ եւ ըսաւ. «Լա՛ւ որ եկար, շատ դժուար ուսումնական տարի մը անցուցինք, որովհետեւ հայոց պատմութեան ուսուցիչը տարի մը առաջ մահացած ըլլալով` զայն փոխարինած է Շահինեանը, որուն սրտովը չէ պատմութիւն դասաւանդելը եւ ոչ ալ իր մասնագիտութիւնն է»: Այնուհետեւ ես ստանձնեցի այդ պարտականութիւնը:

Դրուագ մըն ալ պատմեմ իմ ուսանողական օրերէս: Պելճիքա հասնելով` ես անդամակցեցայ հոն գործող Հայ ուսանողական միութեան եւ քանի մը ընկերներով աշխուժ աշխատանք կը տանէինք: Օր մը միութեան վարչութեան կողմէ տանս հասցէին Պրիւքսել ժողովի հրաւէր մը ստացայ (յետոյ պիտի իմանայի, որ Շաւարշ Միսաքեանն էր վարչութեան եւ իմ միջեւ կապը ստեղծողը): Ժողովի ատեն շատ վրդոված` դիտել տուի, թէ ղրկուած հրաւէրին մէջ ուղղագրական սխալներ կան, եւ ատիկա վայել չէ մեզի: Բայց երբ իմացայ, որ գրողը տան մէջ մեծ մայրիկէն հայերէն սորված է, խղճի խայթ զգացի` կոպիտ վերաբերումիս համար… Հոն մեր միութեան ջանքերով յաջողեցանք Կանտի (Պելճիքա) համալսարանին մէջ զետեղել Դանիէլ Վարուժանի յուշաքանդակը: Բացման արարողութիւնը փառաշուք էր: Հոն էին Դանիէլ Վարուժանի կինը` իր երկրորդ ամուսնոյն հետ, Վարուժանի եղբայրը` ընտանիքով, որ Ֆրանսա ապրած եւ պատերազմի ժամանակ գերմանացիներու կողմէ գերի բռնուած է, Հրանտ Սամուէլը, Ֆէյտին… Կը յիշեմ` ամբողջ շաբաթ մը Պելճիքայի զանազան շրջաններուն մէջ ֆրանսերէնով Վարուժանի մասին դասախօսութիւններ տրուեցան, որոնց լայնօրէն արձագանգեցին տեղական մամուլը եւ ձայնասփիւռը: Լուրը մինչեւ Երեւան ալ հասած էր… Այսպէս, 1963-ին առաջին անգամ Երեւան գացի ուսուցչական խումբով մը: Կը յիշեմ, որ Թումանեանի պողոտայէն կը քալէինք Եդուարդ Տասնապետեանի հետ (Հրաչ Տասնապետեանի հայրը): Մեր դիմացը մարդ մը ելաւ, եւ Տասնապետեան զիս անոր ծանօթացուց` ըսելով, որ Երուանդ Փամպուքեանն է: Այդ մարդը մէկ անգամէն վիզս փաթթուեցաւ եւ «Երուանդ ջան» ըսաւ… տեսայ, որ աչքերէն արցունք կը հոսի… իմացայ, որ գրող Սողոմոն Տարօնցին է եւ Դանիէլ Վարուժանի պրիւքսելեան շաբթուան լուրերէն տեղեակ է իմ թղթակցութիւններուս ճամբով: Պէտք է ըսել, որ Տարօնցին մեծ սէր ունէր Վարուժանի նկատմամբ եւ հեղինակին մէկ հատորը ինք խմբագրած եւ կազմած էր:

«Ն. Յ.».- Կը զարմանամ, որ դուք 1963-ին կրցած էք Հայաստան երթալ` նկատի ունենալով այդ օրերուն Դաշնակցութեան հանդէպ եղած արգելքները…

Ե. Փ.- Գիտէք, 1962-էն առաջ դաշնակցական չէին հրաւիրեր Հայաստան, բայց անկէ ետք «ձիւնհալը» սկսաւ: Մուշեղ Իշխան, Հրաչ Տասնապետեան եւ Գրիգոր Շահինեան (թէեւ կուսակցական չէր) 1962-ին Հայաստան հրաւիրուեցան:

«Ն. Յ.».- Դուք, ուսուցչութեան կողքին, նաեւ հետազօտութիւններ կատարած էք, իսկ հիմա ՀՅԴ արխիւներու պրպտումով եւ հրատարակութեամբ կը զբաղիք: Ե՞րբ սկսած էք այս աշխատանքը:

Ե. Փ.- Պատմութիւնը նախասիրութիւնս ըլլալով` ատենին պատմական ուսումնասիրութիւններ ըրած եմ, իսկ ՀՅԴ արխիւներու հրատարակութեան աշխատանքը հանգստեան կոչուելէս ետք սկսած եմ եւ արդէն շուրջ 15 տարի է, որ այս գործին նուիրուած եմ: Ես պատմութիւն չեմ գրեր, այլ կը ներկայացնեմ Դաշնակցութեան պատմութիւնը` արխիւային նիւթերու ընդմէջէն: Այսինքն կը դասաւորեմ ու կը հրատարակեմ փաստաթուղթերը` մանրակրկիտ ծանօթագրութիւններով: Ինձմէ առաջ այս աշխատանքը կատարած է Հրաչ Տասնապետեանը` կազմելով չորս հատորներ: Ես ցարդ 9 հատոր հրատարակած եմ եւ այժմ կ՛աշխատիմ 13-րդին վրայ:

«Ն. Յ.».- Պատմութեան ո՞ր շրջանին հասած էք:

Ե. Փ.- Վերջին հատորը, որ շուտով լոյս պիտի տեսնէ, մեզ կը հասցնէ մինչեւ 1918 մայիս ամիսը: Տակաւին տարուելիք ծով աշխատանք կայ: Այս արխիւներուն մէջ մխրճուելով` կ՛անդրադառնամ, որ ՀՅԴ հիմնադիրները տեսիլք ունեցած են` ապագային համար պատրաստելու նիւթեր, փաստաթուղթեր… Եւ ի՜նչ մեղուի աշխատանք կը պահանջէ Ժընեւ գտնուող «Դրօշակ»-ի խմբագրատան մէջ մէկտեղել կուսակցութեան արխիւները` աշխարհի ամէն կողմէն, ըլլայ ցարական Ռուսաստանէն կամ օսմանեան Թուրքիայէն: ՀՅԴ հիմնադիր երրորդութենէն Ռոստոմը այս արխիւներու կազմութեան մէջ մեծ դեր ունեցած է. ան տեղ մը կը գրէ, որ 1918-ին Պաքուի ինքնապաշտպանութեան օրերուն ժողովի մը կը մասնակցի, ուր ռուսեր, վրացիներ ալ ներկայ են եւ ճառեր կը խօսուին: Ինք լուռ կը մնայ եւ իր քովը նստած ռուսը նկատել կու տայ` ըսելով. «Ընկ. Ռոստոմ, մենք ձեր ձայնը չլսեցինք»: Ռոստոմ կը պատասխանէ. «Մենք եթէ խօսէինք այդքան, գործ չէինք կրնար տեսնել»… Դժբախտաբար այդ բոլոր արխիւներէն հարիւրէն 15 տոկոսը մեր ձեռքին տակն է, իսկ մնացեալը ցրուած է, բայց ոչ անպայման` կորսուած: Օրինակ` Քրիստափոր Միքայէլեանը նամակներ գրած է Ժան Ժորեսին կամ Քլեմանսոյին, եւ այդ նամակները այս վերջիններու արխիւներուն մէջ կը գտնուին: Անշուշտ խօսքս բնագրերուն կը վերաբերի, որովհետեւ անոնց պատճէնները մեր քովն են: Ես այդ պատճէնները երեւան հանելու աշխատանքին լծուած եմ, ինչ որ շատ դժուար է եւ ժամանակի կը կարօտի:

«Ն. Յ.».-  ՀՅԴ արխիւները Պոսթըն կը գտնուին: Ձեր աշխատանքը ինչպէ՞ս կը կազմակերպէք:

Ե. Փ.- Տարին մէկուկէս ամիս հոն կ՛անցընեմ: Բացի ատկէ` Հայաստան ալ կ՛երթամ եւ պետական արխիւները կը պրպտեմ:

«Ն. Յ.».- ՀՅԴ-ի արխիւները բա՞ց են հանրութեան:

Ե. Փ.- Դաշնակցութիւնը արգելք չունի, բայց այդ գործին համար պաշտօնէութիւն պէտք է, որ չունինք: Օրինակ` Երեւանի պետական արխիւներուն մէջ աւելի քան 380 պաշտօնեաներ կ՛աշխատին եւ դիմողին հարկ եղած տեղեկութիւնները կը փոխանցեն: Պոսթընի մէջ նոյնիսկ մէկ մնայուն պաշտօնեայ չունինք:

«Ն. Յ.».- Ասոր պատճառով թրքական իշխանութիւնները կը յայտարարեն, որ Դաշնակցութիւնը իր արխիւները գոց կը պահէ…

Ե. Փ.-  Ինչպէս ըսի, մեր արխիւները բաց են եւ որեւէ արգելք չունինք զանոնք ուսումնասիրութեան յանձնելու: Պարզապէս պաշտօնէութեան պակասը կայ, եւ պէտք է ամէն բան կարգով եւ դասաւորուած ըլլայ, որպէսզի ուսումնասիրողներուն ներկայացուի. իսկ այդ աշխատանքը ընթացքի մէջ է:

«Ն. Յ.».- Ձեր ձեռքին տակ գտնուող արխիւներուն քանի՞ տոկոսը հրատարակուած է:

Ե. Փ.- Չնչին մէկ բաժինը միայն հրատարակուած է: Գլխաւոր դէմքերուն` Քրիստափորի, Ռոստոմի եւ Զաւարեանի նամակները հրատարակուած են, բայց անդին ահագին ուրիշ գրութիւններ կան` Ակնունիէն, Վարանդեանէն, Ահարոնեանէն եւ ուրիշներէ: Գիտէք` հարիւրհազարաւոր փաստաթուղթեր գոյութիւն ունին: Ժամանակին կուսակցութեան 35 տարիներու արխիւներու ցուցակները միքրօ-ֆիլմի վերածուեցան եւ պահուած ունինք: Այդ գործին պատասխանատուն Ժիրայր Լիպարիտեանն էր, որ աշակերտս եղած է: Բայց այդ միքրօ-ֆիլմերը դժբախտաբար, մասնագէտներու («Քոտաք» ընկերութիւն) կարծիքով, անորակ են եւ կարելի չէ զանոնք թուայնացնել: Հիմա զանազան այլ միջոցներու ձեռնարկած ենք` թուայնացման գործը գլուխ հանելու համար: Ամերիկայի մէջ մեր ընկերներէն մէկը յանձն առած է այդ աշխատանքը:

«Ն. Յ.».-  Ռուբէն Դարբինեանին հանդիպա՞ծ էք:

Ե. Փ.- Ո՛չ, չեմ հանդիպած: Անոր բուն անունը Արտաշէս Չիլինկարեան է եւ ցարական իշխանութիւններու հետապնդումներէն խուսափելով` ձեռք ձգած է Ռուբէն Դարբինեան անունով անձնագիր մը ու մինչեւ իր կեանքի վերջն ալ կրած է այդ անունը: Ան իր գրութիւնները Դարբին կը ստորագրէր: Իրեն պէս շատեր ծածկանուններ կը գործածէին, եւ մենք նոյնիսկ ՀՅԴ գործիչներու ծածկանուններու բառարան մը ունինք: Ըսեմ, որ հազարաւոր վայրեր ալ ծածկանուններ ունէին, օրինակ` Ծաղիկը կամ Վիշապը Պոլիսն էր, Բարձրաւանդակը` Սասուն, Ջրաբերդը` Կարս, Մեծ քաղաքը` Թիֆլիս, Եկեղեցին` Մոսկուա, Հիւսիսակերտը` Փեթերսպուրկ, Ոսկանապատը` Պաքու, Ծոցը` Պէյրութ, Տելթան` Եգիպտոս, Ջրվէժը` Իսքենտերուն եւ այլն: Ընդհանրապէս բոլոր այն քաղաքներուն մէջ, ուր կազմակերպութիւնը կը գործէր, կեղծանուն կը գործածուէր: Շատ հետաքրքրական է Վասպուրականի օրինակը: Այդ նահանգի 800 գիւղերէն իւրաքանչիւրը իր ծածկանունը ունէր:

«Ն. Յ.».- Դուք ինչպէ՞ս վերագտած էք այդքան տեղանուններուն իսկական անունները:

Ե. Փ.- Ես ցանկիս մէջ անցուցած եմ միա՛յն այն կեղծանունները, որոնց գոնէ մօտաւոր տեղը ճշդուած է: Ասիկա կը նշանակէ, որ արխիւներուն մէջ նշուած անուններուն կէսէն աւելիին իրական տեղը դեռ չենք գիտեր:

Բացի ասկէ` արխիւային գրութիւններուն մէկ կարեւոր մասն ալ գաղտնաթիւով (քոտով) է:

«Ն. Յ».- Այդ գաղտնաթիւերը ի՞նչ սկզբունքի կը հետեւէին:

Ե. Փ.- Օրինակ` «Մայր Արաքսի ափերով» բանաստեղծութեան մէջ մայր բառի «մ»-ը կը դառնար 1, ա-ն` 2, յ-ն` 3, ր-ն` 4 եւ այսպէս շարունակաբար` մինչեւ այբուբենի վերջին գիրը: Արխիւներուն մէջ երբեմն տեղանուններ կան, որոնք յայտնի է, թէ կեղծ են, բայց ատոնց քովը փակագծի մէջ թուանշաններ կան, որոնք վերծանելով` անոնց բուն անունը ի յայտ կու գայ:

«Ն. Յ.».- Լուսանկարներու ցանկ ալ ունի՞ք:

Ե. Փ.- ՀՅԴ-ի հրատարակուած ալպոմները կան: Ես կազմել տուած եմ նաեւ մեր արխիւներուն մէջ եղած նկարները:

«Ն. Յ.».- Զիս կը հետաքրքրէ ի մէջ այլոց «Յառաջ»-ի նախկին խմբագրատուներու նկարները: Կարինի խմբագրատան նկարը ունիմ, բայց, օրինակ, Թիֆլիսինը, Երեւանինը կամ Պաքուինը չունիմ: Ձեր արխիւներուն մէջ կա՞ն այդ նկարները:

Ե. Փ.- Թիֆլիսինը եւ Երեւանինը ըլլալու են, բայց ոչ` Պաքուինը: Կ՛ենթադրեմ, թէ Հայաստանի Ազգային գրադարանը ատոր թուայնացուած տարբերակը ունենալու է:

Հիմա որ «Յառաջ»-ի մասին խօսեցանք, կ՛ուզեմ ձեզի դրուագ մը պատմել Շաւարշ Միսաքեանի կեանքէն: Ես ուսանողութեանս շրջանին մարդու մը ծանօթացայ, որ աշխատած էր «Յառաջ»-ի Կարինի տպարանին մէջ, Շաւարշ Միսաքեանի խմբագիր եղած ժամանակ, տակաւին պատանի տարիքին: Հաւանաբար լսած էք մեր յեղափոխական երգերէն «Առաքել Մուշեղ»-ը, որ նուիրուած է Պիթլիսցի Մուշեղին: Ան Պիթլիսցի Մուշեղի տղան էր: Երբ Շաւարշ Միսաքեան Պոլիս գացած է, ան հետեւելով Միսաքեանին` ինքն ալ Պոլիս գացած է: Այդ տղան յետոյ մեր ազատամարտիկներէն մէկը եղած է, ծանօթ` Եզիտ Արշակ անունով: Ինք է, որ ահաբեկած է Շաւարշ Միսաքեանը մատնողը: Հրատարակուած արխիւներուն մէջ կը գտնէք Միսաքեանի նամակները, ձեռագրերը…

«Ն. Յ.».- Ի վերջոյ կրնայի՞ք երկու խօսք ալ ըսել լիբանանահայութեան մասին, որ այլ համայնքներուն բաղդատած` յատուկ իրաւունքներ եւ կարգավիճակ ունի:

Ե. Փ.- Այո՛, հոս պետութեան կողմէ ճանչցուած 18 համայնքներ կան, եւ հայութիւնը մեծ համայնքներէն մէկն է եւ միակը, որ բացի արաբերէնէն` ի՛ր սեփական լեզուով կը խօսի. ունի մշակութային, կրթական լայն իրաւունքներ: Պետութիւնը մեր դպրոցական ծրագրերուն չի միջամտեր: Նոյնիսկ յատուկ կարգադրութեամբ նախակրթարանի մէջ որոշ նիւթեր հայերէնով կը դասաւանդուին, ինչպէս` գիտութեան կամ ուսողութեան դասերը: Յետոյ, վերին կարգերու մէջ արդէն այդ առարկաներու դասաւանդութիւնը կը փոխուի անգլերէնի կամ ֆրանսերէնի եւ պաքալորէայի քննութիւններն ալ այս երկու լեզուներով կ՛անցընեն:

«Ն. Յ.».- Դուք արմատներով Արեւմտեան Հայաստանի ո՞ր շրջանէն էք:

Ե. Փ.- Ուրֆացի եմ: Անանիա Շիրակացիի «Աշխարհացոյց»-ին մէջ Ուրֆայի շրջանին համար «Միջագետք Հայոց» կ՛ըսուի:

 


Քաղաքական Ուժերը Պէտք Է Զերծ Մնան Կուսակցական Նեղ Շահերով Առաջնորդուելուց

$
0
0

ԴԱՒԻԹ ԻՇԽԱՆԵԱՆԻ հետ զրուցել է ԼՈՒՍԻՆԷ ԹԵՒՈՍԵԱՆԸ

ՀՅԴ Արցախի Կենտրոնական կոմիտէի ներկայացուցչի պաշտօնում վերընտրուած Դաւիթ Իշխանեանի հետ «Ապառաժ»-ը զրուցել է Շրջանային ժողովի արդիւնքների, Դաշնակցութիւն-իշխանութիւն փոխյարաբերութիւնների, ներքաղաքական իրավիճակի եւ 2020-ին կայանալիք համապետական ընտրութիւններին Դաշնակցութեան մասնակցութեան հարցերի շուրջ:

ՀԱՐՑՈՒՄ.- Յուլիսի 6-7-ը կայացել է ՀՅԴ Արցախի կառոյցի Շրջանային ժողովը: Ժողովն ինչպէ՞ս է գնահատել շրջանաւարտ Կենտրոնական կոմիտէի գործունէութիւնը:

ՊԱՏԱՍԽԱՆ.- Դաշնակցութեան ժողովներն ընդհանրապէս հետաքրքիր մթնոլորտում են ընթանում: Այդ առումով, առաւել հետաքրքրական է լինում քննադատութիւնը եւ բացթողումների ուղղութեամբ ծաւալուած քննարկումները, յատկապէս` քաղաքական երեւոյթների շուրջ: ՀՅԴ Արցախի կառոյցի բարձրագոյն ժողովն անմասն չէր այն ընդհանուր քննարկումներից, գնահատականներից ու քննադատութիւններից, որոնք իւրայատուկ են Դաշնակցութեանը:

Անցած մէկուկէս տարուայ գործունէութեան ընթացքում ՀՅԴ Արցախի կառոյցի պատասխանատու մարմինը` Կենտրոնական կոմիտէն, բաւականին դժուար ժամանակահատուածում է գործել, եւ այդ դժուարութիւնները բխում էին ստեղծուած այն կացութիւնից եւ մարտահրաւէրներից, որոնց յաղթահարման ուղղութեամբ լուրջ ճիգեր է գործադրել Դաշնակցութեան Արցախի պատասխանատու մարմինը:

Ընդհանուր առմամբ` բաւարարուած եմ ժողովի ընթացքում հնչած գնահատականներից եւ քննադատութիւններից, որովհետեւ հէնց այդ քննարկումների արդիւնքում է ծնուել առաջիկայ երկամեակի համար առաջարկների, որոշումների եւ ընդունուած բանաձեւերի փաթեթը, որը եւ հանդիսանալու է նորընտիր Կենտրոնական կոմիտէի կողմնորոշիչը քաղաքական օրակարգ եւ ուղեգիծ ձեւաւորելու համար:

Հ.- Ինչպէ՞ս որակուեցին անցած ժամանակաշրջանում Դաշնակցութիւն-իշխանութիւն փոխյարաբերութիւնները:

Պ.- Դաշնակցութիւն-իշխանութիւն փոխյարաբերութիւնների հարցը օրակարգի առանցքային կէտերից էր: Պէտք է արձանագրենք, որ 2007 թուականին Դաշնակցութիւն-իշխանութիւն յարաբերութիւնները առ այսօր էական փոփոխութիւններ չեն գրանցուել: Առ այդ` այս կէտի շուրջ քննարկումները ծաւալուել են ոչ թէ ԿԿ-ի անցած երկու տարիների, այլ վերջին 10-12 տարիներին կառոյցի որդեգրած քաղաքական ուղեգծի շուրջ:

Պէտք է ասել, որ Դաշնակցութիւն-իշխանութիւն փոխյարաբերութիւնները որոշ առումներով չեն բաւարարել կառոյցի զանազան շրջանակներին: Ժողովին մասնակից պատուիրակները ներկայացրել են այդ մօտեցումներն ու լուրջ քննադատութեան արժանացրել յատկապէս Դաշնակցութեան ներկայացուցիչների ներկայութիւնը իշխանական օղակներում եւ, ընդհանրապէս, Դաշնակցութեան ներկայութիւնը կառավարման ոլորտում: Սակայն քիչ չէին նաեւ Դաշնակցութիւն-իշխանութիւն փոխյարաբերութիւններում մատնանշուած յաջողութիւնները: Համահայկական մակարդակով Դաշնակցութեան կառոյցների, ՀՅԴ Արցախի կառոյցի եւ Արցախի իշխանութիւնների համատեղ ջանքերով Արցախի արտաքին քաղաքականութեան ոլորտում գրանցուել են ակնառու յաջողութիւններ: Վերաբնակեցման ոլորտում եւս Դաշնակցութեան աշխարհասփիւռ կառոյցների ջանքերով եւ ՀՅԴ Արցախի ԿԿ-ի միջնորդութեամբ իրականացւում են լայնածաւալ ծրագրեր: Արցախի իշխանութիւնների եւ Դաշնակցութեան դիրքորոշումները համահայկական խնդիրների վերաբերեալ համահունչ են: Այդ առումով, ինչպէս միշտ ասուել է, Արցախն ու Դաշնակցութիւնը ռազմավարական դաշնակիցներ են:

Հ.- Ժողովի կողմից հրապարակած յայտարարութեան մէջ անդրադարձ է եղել նաեւ Արցախում տիրող ներքաղաքական իրավիճակին: Ի՞նչ մտահոգիչ երեւոյթներ է նկատում Դաշնակցութիւնը:

Պ.- Դաշնակցութեան համար միշտ էլ գերակայ է եղել պետական եւ ազգային շահը: Մենք միշտ առաջնորդուել ենք այդ սկզբունքով, գործել ենք ազգային եւ պետական շահի չխաթարման ուղղութեամբ` անկախ այն բանից, որ այդ պահին վերելք կամ անկում կ՛ունենայ կուսակցութեան վարկանիշը: Այդ իսկ առումով` Դաշնակցութիւնը կարեւորում է ներքաղաքական կայուն եւ համերաշխ մթնոլորտի պահպանումը, ինչն արձանագրուել է նաեւ Շրջանային ժողովում եւ արտացոլուել ժողովի կողմից հրապարակուած յայտարարութեան մէջ: Պէտք է արձանագրել, որ վերջին մէկ տարուայ ընթացքում տարբեր քաղաքական խմբաւորումների, ինչպէս նաեւ քաղաքական անհատ գործիչների մօտ նկատելի է կայունութիւնը խաթարող գործունէութեան ծաւալում, որը չի բխում մեր ընդհանուր ազգային եւ պետական շահերից:

Կուսակցական շինարարութեան անուան տակ քաղաքական գործիչներ եւ որոշ ուժեր ժամանակից շուտ սկսել են 2020 թուականին կայանալիք համապետական ընտրութիւնների նախապատրաստական աշխատանքները եւ քարոզարշաւը: Մենք անցեալում առիթ ենք ունեցել յայտարարելու, որ Արցախի Հանրապետութիւնում վաղօրօք մեկնարկած քաղաքական զարգացումներն իրենց մէջ պարունակում են վտանգաւոր երեւոյթներ, որոնք կարող են խաթարել եւ լուրջ հարուած հասցնել մեր ընդհանուր միասնութեանը:

Մասնաւորապէս ուզում եմ անդրադառնալ Սամուէլ Բաբայեանի եւ նրա խմբակիցների կողմից ծաւալած խաբուսիկ քաղաքական գործընթացներին, որոնք սահմանադրական բարեփոխումների նախաձեռնութեան, օրէնսդրական առաջարկների ներկայացման եւ հանրաքուէի անցկացման միջոցով միտում ունեն խաթարելու մեր ներքին քաղաքական միասնութիւնը: Այդ գործընթացը խաթարում է նաեւ Հայաստան-Արցախ միասնութիւնը:

Սամուէլ Բաբայեանի ու նրա խմբակիցների կողմից այդ վտանգաւոր մտադրութիւնները ներկայացւում են որպէս Արցախը Հայաստանին միաւորելու, այսպէս ասած` նոր մօտեցում, սակայն խորքում նրանց կողմից որդեգրած գործընթացը լուրջ վտանգներ է պարունակում` անկախ պետականութեան հաստատման եւ մայր հայրենիքին` Հայաստանին վերամիաւորուելուն ուղղուած ռազմավարութեանն ու մարտավարութեանը:

Այստեղ նկատելի է նաեւ քաղաքական տարբեր բանսարկութիւններով ժողովրդի զանազան շրջանակներին կեղծ օրակարգ առաջարկելու, այլ ոչ թէ ճշմարիտ մօտեցումներով հանրութեանը համապատասխան տեսակէտների եւ քաղաքական մօտեցումների շուրջ համախմբելու իրողութիւնը:

Այդ ամէնին մենք ուշի-ուշով հետեւում ենք, եւ այդ հարցերին անդրադարձել ենք նաեւ մեր բարձրագոյն ժողովում` ընդգծելով, որ հիմնական հարցերի շուրջ միասնութեան ու ներքին համախոհութեան մթնոլորտի առկայութիւնը մեզ համար գերակայ է: Այդ առումով, Դաշնակցութեան Արցախի կառոյցն իր բոլոր ջանքերն ուղղելու է միասնական օրակարգի ձեւաւորմանը եւ ներքաղաքական դաշտում կայունութեան ապահովմանը:

Հ.- Ժողովը յանձնարարել է նորընտիր Կենտրոնական կոմիտէին` բազմակողմանի բանակցութիւններ սկսել ազգային միասնական օրակարգի հիման վրայ նախագահի համաձայնեցուած թեկնածու առաջադրելու շուրջ: Ի՞նչ պատկերացումներ ունի Դաշնակցութիւնը` միասնական օրակարգ ասելով:

Պ.- Իւրաքանչիւր քաղաքական ուժ պէտք է ունենայ ազգային միասնական օրակարգի իր տեսլականը եւ այդ ուղղութեամբ որդեգրած վարքագիծ: Գնահատելով Արցախի ներքին կացութիւնը, արտաքին մարտահրաւէրներն ու աշխարհաքաղաքական զարգացումները` մեզ համար հրամայական է դառնում պետական եւ ազգային շահերի գերակայութեամբ միասնական օրակարգի ճշդումը: Այդ դիտանկիւնից հարցին նայելով` իշխանութեան լծակներին տիրանալու մոլուցքով տարուած քաղաքական ուժերը պէտք է մտածեն, թէ այդ մոլուցքն ո՛ւր կարող է հասցնել մեր հասարակութեանը:

Մենք դէմ չենք մրցակցային պայքարին, սակայն կան պահեր, երբ պայքարի ընթացքում կորուստների չափն այնքան մեծ է լինում, որից յետոյ ձեռք բերուած յաջողութիւնը արժեզրկւում է: Մենք տեսնում ենք տրոհման, համախոհութեան եւ միասնական մթնոլորտի խաթարման վտանգ: Այդ իսկ պատճառով Շրջանային ժողովը, ճշդելով միասնական օրակարգի սահմանները, յանձնարարել է Կենտրոնական կոմիտէին` ազգային միասնական օրակարգի շուրջ ստեղծուած համախոհութեան հիման վրայ առաջադրել նախագահի համաձայնեցուած թեկնածու:

Առաջիկայ ամիսներին մենք բանակցութիւններ կը վարենք Արցախի տարբեր քաղաքական ուժերի հետ` նախ համաձայնեցնելու միասնական օրակարգը, ապա` քննարկելու նախագահի համաձայնեցուած, միասնական թեկնածուի հարցը: Փուլ առ փուլ մենք կը ներկայացնենք բանակցութիւնների արդիւնքները: Իսկ բանակցութիւնների արդիւնքների հիման վրայ աշնանը կը հրաւիրուի արտահերթ Շրջանային ժողով` ՀՅ Դաշնակցութեան կողմից ԱՀ նախագահի թեկնածու առաջադրելու հարցը որոշելու համար:

Հ.- Առաջիկայում տեղի են ունենալու տեղական ինքնակառավարման մարմինների, նախագահական եւ խորհրդարանական ընտրութիւններ: Ինչպիսի՞ն է լինելու Դաշնակցութեան մասնակցութիւնն այդ ընտրութիւններին:

Պ.- Առաջիկայ ՏԻՄ ընտրութիւնները մենք համարում ենք 2020 թուականին կայանալիք համապետական ընտրութիւնների առաջին փուլ, նախերգանք: Մենք այն համոզմանն ենք, որ քաղաքական ուժերը պէտք է զերծ մնան կուսակցական նեղ շահերով առաջնորդուելուց: Քաղաքական ուժերը պէտք է ունենան այն միտումը, որ գալիք ընտրութիւններից յետոյ Արցախի Հանրապետութիւնն աւելի ուժեղացած եւ ամրապնդուած քաղաքական համակարգով է օժտուած լինելու: Իսկ ժողովուրդը պէտք է համոզուած լինի, որ իւրաքանչիւր ընտրութեան արդիւնքում մենք աւելի հեշտութեամբ եւ պատրաստակամութեամբ կը կարողանանք յաղթահարել մեր երկրի առջեւ ծառացած մարտահրաւէրները: Թէ՛ ՏԻՄ, թէ՛ նախագահական եւ թէ՛ խորհրդարանական ընտրութիւնների արդիւնքում պէտք է շահի պետութիւնը, պէտք է շահի երկիրը եւ ժողովուրդը: Դաշնակցութիւնն ամէն պարագայում մասնակցելու է իւրաքանչիւր համապետական ընտրութիւնների. այդ ուղղութեամբ թող փարատուեն բոլոր կասկածներն ու երկմտութիւնները: Մենք` որպէս Արցախի ներքաղաքական կեանքում ազդեցիկ եւ գործունեայ քաղաքական ուժ, մեր ասելիքն ունենք: Այդ հարցում թող ոչ ոք կասկածներ չունենայ:

 

 

 

Չի Կարելի Ժողովրդին Կարգախօսներով Եւ Ամբոխահաճութեամբ Կերակրել

$
0
0

Սպարտակ Ղարաբաղցեանի հետ զրուցել է ԼՈՒՍԻՆԷ ԹԵՒՈՍԵԱՆԸ

ՀՅԴ-ի անդամ, Համազգային հայ կրթական եւ մշակութային հիմնադրամի տնօրէն, լրագրող, հրապարակախօս, պատմաբան Սպարտակ Ղարաբաղցեանի հետ «Ապառաժ»-ը զրուցել է Հայաստանում տեղի ունեցած ժողովրդական ընդվզման մէկամեայ արդիւնքների, Հայաստան-արցախ տարանջատման վտանգների, Դաշնակցութեան անելիքների եւ պետականութեան պահպանման հարցերի շուրջ:

ՀԱՐՑՈՒՄ.- Մօտ մէկ տարի առաջ հայ ժողովուրդը ընդվզեց, որի արդիւնքում ձեւաւորուեց նոր իշխանութիւն: Արդեօ՞ք տեղի ունեցածը կարելի է համարել յեղափոխութիւն, եւ ինչպէ՞ս էք գնահատում յեղափոխական Հայաստանի մէկամեակը:

ՊԱՏԱՍԽԱՆ.- Գնահատելու համար` յեղափոխութիւ՞ն էր սա, թէ՞ մեծ թատրոն, պէտք է մի քիչ փորձ ունենալ: Իմ կարծիքով, սա փոքր բեմադրութիւն էր, ոչ թէ` յեղափոխութիւն: Բոլոր յեղափոխութիւններն ինչ-որ նոր ակնկալիքներ, մտածողութիւն են բերում, իսկ այս տարուայ մէջ ես ծանրակշիռ փոփոխութիւններ չեմ տեսել` խօսքից, անհաւասարակշռութիւնից, հռետորական տարբեր երանգաւորումներից եւ աստիճանական հիասթափութիւններից բացի:

Փտածութեան դէմ պայքարը նախ օգտագործուել է` որպէս ընկերային շերտերին հրապարակ բերելու, իսկ այսօր` որպէս աւելի կարեւոր խնդիրներից հասարակութեանը շեղելու գործիք: Սա անթոյլատրելի է: Փտածութիւնը Հայաստանում կար եւ կայ: Անհատով հնարաւոր չէ փտածութեան դէմն առնել, անհրաժեշտ են անբասիր պաշտօնեաններ, խումբ: Պէտք է ունենալ համապատասխան համակարգ` երկրի այն պաշտօնեային եւ մշակին, որը ազնիւ կը կատարի իր գործը: Փտածութեան դէմ ոչ թէ ցուցափեղկային, այլ խորքային պայքար է պէտք: Նախասիրութիւններով ձերբակալումները փտածութեան դէմ պայքար չեն: Չի կարելի ժողովրդին կարգախօսներով եւ ամբոխահաճութեամբ կերակրել:

Ինչ վերաբերում է հետագայի հաշուարկներին,  անկախատեսելի բաներ շատ կան, բայց կան նաեւ կանխատեսելի քայլեր. իսկ դա նշանակում է, որ մեզ կանխման հնարաւորութիւն է ընձեռնւում, որ մինչեւ վերջ չգլորուենք, մինչեւ վերջ յեղափոխական խանդավառութեամբ չապրենք:

 

Հ.- Բազմահազար քաղաքացիներ զգացին փոփոխութիւնների անհրաժեշտութիւնը, քայլեցին եւ վստահութեան քուէ տուեց Փաշինեանին: Կարծում էք` նրանց ակնկալիքները իրագործուեցի՞ն:

Պ.- Ամէն մէկի իւրովի ակնկալիքները գումարուել, ամբողջացուել են «ժողովուրդը վճռեց»` Նիկոլ Փաշինեանի յաղթաթղթում: Բայց այսօր ոչ թէ ժողովուրդն է Փաշինեանի թիկունքում, այլ Փաշինեանն է ժողովրդի թիկունքում: Երբ որ ժողովուրդն իր թիկունքում էր, նա իրեն շատ ապահով էր զգում, իսկ դատարանների արգելափակման իրադարձութիւնները ցոյց տուեցին, որ ինքն աւելի շատ պահմտոցի է խաղում` իր ձախողումները ներկայացնելով որպէս ժողովրդի պահանջ:

 

Ժողովուրդը շատ լաւ հոտառութիւն ունի, զգում է` ե՛րբ է առաջնորդը վերածւում խամաճիկի, եւ աստիճանաբար աճող այս հիասթափութիւնը փաստում է, որ ժողովրդի ակնկալիքները չեն արդարացել: Մենք այն ժողովուրդն ենք, որի մօտ վտանգաւոր պահերին առողջ բնազդներ են արթնանում: Մենք շուրջ 30 տարի` 88-ից սկսած, քայլում ենք, բայց ոչ մի անգամ ետ քայլ չենք արել, իսկ եթէ ետ քայլն էլ է քայլ հաշւում, դա արդէն յեղափոխութիւն չէ: Իսկ յեղափոխութիւնները երկու ծայր ունեն. եթէ ժողովուրդը վստահում է, քայլում է, եթէ հիասթափւում է, չի ներում:

 

Հ.- Որքանո՞վ վտանգաւոր խաղի ականատեսն ենք:

Պ.- Յեղափոխութիւնները կարող են դառնալ եւ առաջադիմութեան եւ յետընթացի խթան: Յեղափոխութիւններով խաղում են յետընթաց ապահովելու համար, իսկ վտանգաւորութեան աստիճանը կախուած է նրանից, թէ ում հետ ես խաղում: Երբ խաղը սեփական ժողովրդի ճակատագրի եւ ապագայի դէմ է, ուզենք թէ չուզենք, հասնում է մի հանգրուանի, որտեղ յաջորդ քայլը յանցագործութիւն է: Ստեղծուած ներքին լարուածութիւնը վերջիվերջոյ մի տեղ պայթելու է, եւ վտանգը հէնց սրա մէջ է:

 

Հ.- Դաշնակցութիւնը կանգնել է համաժողովրդական շարժման կողքին, մաս է կազմել նոր ձեւաւորուած կառավարութեանը, դուրս է եկել, չի անցել խորհրդարան եւ այժմ նախաձեռնել է հանրահաւաք: Ի՞նչ է սա նշանակում, արդեօ՞ք Դաշնակցութիւնը դառնում է այլընտրանք:

Պ.- Դաշնակցութիւնը ծնուած օրուանից այլընտրանք է: 130 տարեկան կուսակցութիւնը ոչ թէ ժողովրդի կողքին էր, այլ` ժողովրդի մէջ: Նախկինում էլ ասել եմ, հիմա էլ կ՛ասեմ` Դաշնակցութիւնը պէտք չէ խառնել միւսների հետ. մենք ո՛չ նախապատրաստւում ենք ձախողման, ոչ էլ չարախնդալու ենք այսօրուայ իշխանութիւնների ձախողման վրայ: Մենք մտահոգ ենք պետականութեան պահպանման համար: Մենք համախմբուել ենք, ձեւաւորուել որպէս ընդդիմութիւն եւ կազմակերպել Հայաստանի համար աննախադէպ մակարդակի հանրահաւաք, որը այս օրերին քաղաքական եւ ոչ մի ուժ չի կարող նախաձեռնել:

Քայլը սա էր, քայլ էր` սաստելու, զգուշացնելու, դեղին քարտ ցոյց տալու: Հանրահաւաքը կոչուած էր` համերաշխութեան քարոզի տակ սեւերի ու սպիտակների բաժանումներ չանելու, ատելութիւն չսերմանելու եւ, որ ամենակարեւորն է, Հայաստան-Արցախ, հայաստանցի-արցախցի բաժանարար, հատուածային սեպ չխրելու:

Քաղաքական դաշտը յեղափոխականների ու հակայեղափոխականների բաժանելը, չակերտաւոր արդարամիտ ձերբակալութիւնները յիշեցնում են հին Հռոմի` ճգնաժամի ժամանակ կլատիաթորների խաղեր կազմակերպելը` «հաց եւ արիւն» քաղաքականութիւնը:

Այս երեւոյթները «յեղափոխութեան» ծնունդ են եւ Պաքուի երազանքի կատարումը:

 

Հ.- Հանրութեան տարբեր շերտեր կասկածի տակ են դնում Դաշնակցութեան հետագայ անելիքը: Արդեօ՞ք Դաշնակցութիւնն ունի անելիք:

Պ.- Նախ ասեմ, որ իշխանութեանը մաս կազմելու, համագործակցելու` Դաշնակցութեանն ուղղուած մեղադրանքները զուտ այսօրուայ ապաշնորհութիւնը քօղարկելու, արդարացման միջոց են: Եթէ մենք ինչ-որ տեղ համագործակցել ենք, ապա օրուայ իշխանութիւնների հետ ենք համագործակցել, ոչ թէ` թուրքերի:

 

Ինչ վերաբերում է Դաշնակցութեան առաջարկներին ու պայքարի ձեւերին, ասեմ, որ դրանք տարբեր են, բայց Դաշնակցութիւնը ոչ մի անգամ ամբոխահաճութեամբ չի հիւանդացել: Եւ սա երեւի ինչ-որ տեղ մեր թերութիւնն է: Մենք սկսել ենք մեր գործունէութիւնը մի ժամանակահատուածում, որ ժամանակ չենք ունեցել հաշուարկելու մարդու հոգեբանական նրբութիւնները, այն, որ ժողովուրդը սիրում է ամբոխավարութիւնը եւ էժանագին խաղերը:

Իսկ Դաշնակցութեան հետագայ անելիքի շուրջ քննարկումներին ի պատասխան` կ’ասեմ հետեւեալ համեմատութիւնը. 1918 թուականին դաշնակցական վարչապետի երկու որդիները զոհուել են թշնամու հետ ճակատամարտի առաջին գծում, իսկ մեծ շուքով Արցախ ծառայութեան եկած Նիկոլ Փաշինեանի որդին որտեղ է հիմա… Միգուցէ մենք վրիպել ենք ամբոխահաճութիւնը որպէս ռազմավարութիւն չընդունելու քաղաքականութեան մէջ, սակայն մեր 130-ամեայ պատմութեամբ լաւ ենք հասկացել զինուորի հոգեբանութիւնը: Լաւ ենք հասկանում Փաշինեանի որդու հետ ծառայած զինուորների հոգեբանութիւնը, այն, որ ինչքան էլ նրանց համոզեն, թէ ամէն ինչ լաւ է, նրանք, մէկ է, մտածելու են, որ վաղը երեւի պատերազմ է: Կարծում էք` Դաշնակցութիւնն անելիք չունի՞:

Դաշնակցութեան ու միւս կուսակցութիւնների տարբերութիւնն այն է, որ մենք արհեստական տօնածառ չենք, որը տուն է բերւում Ամանորին` գունազարդ խաղալիքներ կախելու համար, եւ դէն նետւում` տօնի վերջանալուն պէս: Դաշնակցութիւնը 130 տարի արմատաւորուած կանգուն կաղնի է, Դաշնակցութիւնը տօնածառ չէ:

 

Հ.- Այս տարի տօնել ենք Հայաստանի Ա. Հանրապետութեան 101-ամեակը: Ի՞նչ դաս պէտք է քաղենք պետականութիւնն այլեւս չկորցնելու համար:

Պ.- Պետականութիւնը պահում են` խորհրդանիշները յարգելով եւ ամրանում ու լիցքաւորւում են` դրանք արժեւորելով: Հայաստանի Ա. Հանրապետութեան հիմնադիր Արամ Մանուկեանի կիսաւեր տունը մեր վերաբերմունքն է մեր պետականութեան նկատմամբ: Բայց մենք պէտք է գիտակցենք, որ եթէ չլինէր Ա. Հանրապետութիւնը, չէր լինելու նաեւ երկրորդը, երրորդը, չէր լինելու արցախեան ազատամարտը:

 

Մեր բոլոր ձեռքբերումները պայմանաւորուած են Ա. հանրապետութիւնով` մայիսի 28-ով եւ այն կերտողներով: Եւ հայկական Ա. հանրապետութեան հիմնադրումը պէտք է նշենք ոչ միայն մայիսի 28-ին. այդ օրը պէտք է մեզ հետ լինի ամէն օր, որովհետեւ այն մեր յիշողութեան հիմքն է: Պետականութիւնը հաց է, որն առանց յիշողութեան, առանց ազգային մտածողութեան` չես թխի: Իսկ Հայաստանի Ա. Հանրապետութեան ծննդի գերիշխող դերը Դաշնակցութիւնն է տարել, տարել եւ տանելու է նաեւ ապագայում, որովհետեւ Դաշնակցութիւնն այն թթխմորն է, որն անհրաժեշտ է հացը թխելու համար:

 

 

«Ազդակ»-ի Հարցազրոյցը` Նազարէթ Սապունճեանի Հետ

$
0
0

Հարցազրոյցը վարեց` ՍԻԼՎԻ ԱԲԷԼԵԱՆ

Երէկ` երկուշաբթի, 15 յուլիս 2019-ին, աշխատանքի նախարար Քամիլ Պու Սլէյման, ճարտարարուեստի նախարար Ուաէլ Ապու Ֆաուր եւ Ընկերային ապահովագրական սնտուկէն ներկայացուցիչներ հանդիպում մը ունեցած են Լիբանանի ճարտարարուեստի մարզի սեփականատէրերու ընկերակցութեան պատուիրակութեան հետ, որուն մաս կը կազմէր նաեւ Լիբանանի Ճարտարարուեստի  մարզի սեփականատէրերու ընկերակցութեան դիւանի անդամ Նազարէթ Սապունճեանը, որ նաեւ աշխատանքի նախարարութեան Զբաղուածութեան ազգային կազմակերպութեան մէջ կը ներկայացնէ ճարտարարուեստի նախարարութիւնը: Այս հանդիպումի ծիրին մէջ Նազարէթ Սապունճեան «Ազդակ»-ի հետ հարցազրոյց ունենալով ըսաւ, թէ ամիսէ մը ի վեր Լիբանանի աշխատանքի նախարարութիւնը յայտարարած էր, որ մինչեւ յուլիս 9 առիթ պիտի տայ բոլոր այն գործատէրերուն, որոնք տարբեր տեսակի օրինազանցութիւններ ունին իրենց աշխատանոցներով ու գործարաններով, որ անհրաժեշտ կարգաւորումները ընեն եւ օրինականացնեն իրենց տուեալները, որովհետեւ նշուած թուականէն ետք նախարարութիւնը հետապնդումներ եւ հետախուզութիւններ պիտի կատարէ այդ առումով:

Ան յայտնեց, որ աշխատանքի նախարարութեան այս որոշումին նպատակը լիբանանցի քաղաքացին գործի մղելն ու անոր աշխատատեղեր ապահովելն է` նկատի ունենալով, որ անգործութիւնը մեծ թափ ստացած է Լիբանանի տարածքին: Միեւնոյն ժամանակ այս քայլը նպատակ ունի ոչ լիբանանցի աշխատաւորներուն վիճակը կարգաւորել` օրինական դարձնելով անոնց կեցութիւնը եւ աշխատանքի արտօնութիւնը:

Նազարէթ Սապունճեան ըսաւ, թէ փաստօրէն այն աշխատանոցները եւ գործարանները, որոնք օրինաւոր կերպով չեն արձանագրուած, պետական տուրքեր չեն վճարեր, իրենց գործաւորները Ընկերային ապահովագրութեան սնտուկին մէջ չեն արձանագրած, ո՛չ ալ Յաւելեալ արժէքի տուրք կը վճարեն, մեծ վնաս կը հասցնեն օրինաւոր աշխատողներուն: Ուրեմն, անցնող շաբթուան ընթացքին աշխատանքի նախարարութիւնը սկսած է հետախուզական այցելութիւններ կազմակերպել Լիբանանի տարածքին գտնուող գործարաններ ու աշխատանոցներ: Այն գործարանը կամ աշխատանոցը, որ բոլորովին ապօրինի է, նախարարութիւնը զայն փակել տուած է: Մօտաւորապէս 30-40 գործարաններ փակուած են արդէն: Իսկ անոնք, որոնք օրինազանցութիւններ արձանագրած են, նախարարութիւնը անոնց համար յատուկ տուգանք որոշած է, իսկ շատերու համար ալ ազդարարագիր տուած է, որպէսզի իրենց կացութիւնը օրինականացնեն: Առանց արտօնագիրի ոչ լիբանանցի գործաւոր աշխատցնող լիբանանցի գործատէրերուն սահմանուած է երկուքուկէս միլիոն լիբանանեան ոսկիի իւրաքանչիւր գործաւորի համար իբրեւ տուգանք, որ եթէ վճարուի 15 օրուան ընթացքին, անիկա կը վերածուի մէկ տասներորդի: Միւս կողմէ, ազդարարագիրներ կը տրուին այն գործատէրերուն, որոնք իրենց լիբանանցի աշխատաւորները Ընկերային ապահովագրութեան սնտուկին մէջ չեն արձանագրած: Հետախուզական այցելութիւններ կատարող պատուիրակութիւնը կը բաղկանայ աշխատանքի նախարարութեան քննիչէն, Ընկերային ապահովագրութեան սնտուկի քննիչէն եւ ապահովական ուժերէն անհատներէ, որպէսզի ոեւէ մէկը դիմադրութիւն ցոյց չտայ:

Նազարէթ Սապունճեան ըսաւ. «Այս բոլորին իբրեւ հետեւանք շատեր առանց ճշգրիտ տեղեկութիւններ ստանալու խուճապի մատնուած են: Երէկուան ժողովը կազմակերպուած էր, որպէսզի աշխատանքի նախարարութեան հետախուզական այցելութիւններուն մասին յստակ տեղեկութիւններ եւ բացատրութիւններ տրուին գործատէրերուն, որոնք լաւապէս տեղեակ չէին իրողութենէն»:

Ան ըսաւ, որ օտարներուն համար աշխատանքի արտօնագիրին գինը, որ նախապէս 400 հազար լ. ո. էր, յառաջիկային պիտի աւելնայ, բայց սուրիացի աշխատողին համար արտօնագիրը միայն 125 հազար լ. ո. է, ասիկա առիթ է լիբանանցի գործատիրոջ` սուրիացի գործաւորները արձանագրելու: Պաղեստինցիներուն աշխատանքի արտօնագիրը անվճար է, ինչպէս նաեւ անոնց, որոնց մայրը լիբանանցի է:  Շատ գործատէրեր այս իրականութենէն տեղեակ չեն եւ կը կարծեն, որ կարելի չէ սուրիացի գործաւոր աշխատցնել, ընդհակառակն` կարելի է աւելի նպաստաւոր պայմաններով:

Նազարէթ Սապունճեան յայտնեց, որ ըստ աշխատանքի նախարարութեան սահմանած օրէնքին, երեք լիբանանցի գործաւորին դիմաց արտօնութիւն կը տրուի մէկ ոչ լիբանանցի աշխատցնել: Որոշ արհեստներու համար մասնաւոր կարգադրութիւն պիտի ըլլայ եւ օտար աշխատողներու տոկոսը պիտի աւելնայ: Անոնց համար յաւելեալ արտօնութիւններ եւ կարելիութիւններ պիտի տրուին, օրինակ` դերձակութեան, կօշկակարութեան կամ մեքենայաշինութեան արհեստներու պարագային:

Ան նշեց, որ գործատէրերուն միջեւ ստեղծուած խուճապին առաջքը առնելու համար երէկուան հանդիպումը հաւանաբար որոշում կայացնէ յաւելեալ ժամանակամիջոց տալ բոլոր գործատէրերուն, որ իրենց աշխատանոցները եւ գործաւորները օրինականացնեն:

Սապունճեան խօսքի աւարտին հաստատեց, որ երկու նախարարներն ալ պատրաստակամութիւն յայտնած են դիւրացնելու աշխատանքի պայմանները, որպէսզի աւելի օրինական դառնայ գործարաններու եւ աշխատանքի դրութիւնը Լիբանանի մէջ, որովհետեւ կառավարութեան գլխաւոր նպատակներէն մէկն է լիբանանեան արտադրութիւններու արտածումը զարգացնել, որպէսզի հաւասարակշռութիւն ստեղծուի արտածումի ու ներածումի միջեւ եւ  երկիրը փրկուի սնանկացումի վախէն:

Նազարէթ Սապունճեան նշեց նաեւ, որ կառավարութեան կողմէ որոշում տրուած է 22 տեսակ լիբանանեան արտադրութիւններու ներածումի տուրքեր սահմանել, որպէսզի անոնք պաշտպանուին, զարգանան: Այս որոշումը կայացնելու համար երկու-երեք տարիէ աշխատանք կը տարուէր, եւ անիկա վերջապէս իրականացած է շնորհիւ ելեւմուտքի եւ ճարտարարուեստի նախարարներուն: Այս որոշումին համամիտ եղած են Լիբանանի բոլոր քաղաքական ուժերը անխտիր:

 

 

«ՀՄԸՄ-ի 100-ամեակի Ըստ Արժանւոյն Նշումէն Ետք Դէպի Նոր 100-ամեակ Անցում Կատարեցինք Ուրախալի Եւ Հպարտալի Նորութիւններով` Միշտ Միութեան Նկատմամբ Նոյն Հաւատքով Ու Վստահութեամբ», «Ազդակ»-ին Ըսաւ Գառնիկ Մկրտիչեան

$
0
0

Հարցազրոյցը վարեց` ՆՈՐԱ ԲԱՐՍԵՂԵԱՆ

2018 թուականը յատկանշական եղաւ ՀՄԸՄ-ի մեծ ընտանիքին համար, որովհետեւ Հայաստանի եւ սփիւռքի ողջ տարածքին փառաշուք կերպով նշուեցաւ միութեան մէկ դար թեւակոխումը` իր հիմնադիրներուն առաքելութիւնը լաւապէս կատարածի գոհունակութեամբ, նաեւ` հաստատակամ քայլերով, պատանիներու ու երիտասարդներու կուռ շարքերով, միութենականներու հաւատարիմ ծառայութեամբ դէպի նոր դար ուղղուիլը: 2019 թուականը եւս նուազ կարեւոր չեղաւ, որովհետեւ միութիւնը Արցախի մէջ հիմը դրաւ իր մասնաճիւղին, երիտասարդական բաժանմունք հաստատելու ծրագիրներ մշակեց, Փարիզի, Ալմելոյի եւ Սթոքհոլմի մէջ հողաշերտեր տրամադրուեցան ՀՄԸՄ-ին, որպէսզի անոնց վրայ հիմնէ իր կեդրոնները, իսկ Այնճարի մէջ ՀՄԸՄ-ը ունեցաւ իր սեփական բանակավայրը: Գործունէութեան եւ երթի շարունակութիւնը ակնյայտ է ու յուսադրող:

ՀՄԸՄ-ի 100-ամեակի ձեռնարկներուն ընդհանուր արժեւորումը կատարելու, ներկայ ծրագիրներուն մասին խօսելու, ինչպէս նաեւ ապագայ տեսլականին ծանօթանալու նպատակով «Ազդակ» հետեւեալ հարցազրոյցը կատարեց ՀՄԸՄ-ի Կեդրոնական վարչութեան ատենապետ Գառնիկ Մկրտիչեանին հետ:

«ԱԶԴԱԿ».- Բոլորս ականատես եղանք, թէ ինչպէ՛ս ՀՄԸՄ-ը իր հարիւրամեակը նշեց փառաշուք կերպով ամբողջ աշխարհի տարածքին, հոն, ուր ՀՄԸՄ-ական մը գոյութիւն ունի: Այսօր մէկ դարու պատմութիւնը արդէն անցեալին յանձնուեցաւ, վստահաբար, առանց իր արժէքէն բան մը զիջելու, թեւակոխեցինք նոր հարիւրամեակ: Նախ անդրադառնանք տօնակատարութիւններուն ձգած արձագանգին, ապա խօսինք ամիսներ առաջ գումարուած ՀՄԸՄ-ի Կեդրոնական վարչութեան լիագումար նիստին մասին, որ առաջինն էր 100-ամեակի փուլէն ետք: Ի՞նչ էին հիմնական ուղղութիւնները, արժեւորումները եւ հեռանկարները: Նաեւ լիագումարին զուգահեռ հետաքրքրական էր երիտասարդական համագումարը, ի՞նչ արդիւնքով  եզրափակուեցաւ:

ԳԱՌՆԻԿ ՄԿՐՏԻՉԵԱՆ.- Նախ ընդհանուր ակնարկով մը ըսենք, որ ՀՄԸՄ-ի 100-ամեակը աշխարհի տարածքին նշուեցաւ փառաշուք կերպով: Ճիշդ է, որ նախորդ տարուան յուլիսին տեղի ունեցան կեդրոնական ձեռնարկները Հայաստանի մէջ, բայց եւ այնպէս նոյեմբերէն մինչեւ մարտ ամիսները արդէն իսկ 26 երկիրներու մէջ միութեան 100-ամեակը նշուեցաւ ըստ արժանւոյն: Վերջինը Միւնիխի մէջ էր, 28 մայիսի ծիրին մէջ կազմակերպուած ձեռնարկով:

Առիթը կ’ուզեմ օգտագործել մեր խորին շնորհակալութիւնը յայտնելու Մեծի Տանն Կիլիկիոյ վեհափառ հայրապետին` Արամ Ա. կաթողիկոսին, որ ո՛չ միայն իր հովանաւորութիւնը տուաւ, այլ կոնդակ շնորհեց ՀՄԸՄ-ի 100-ամեակին առիթով, եւ, ինչպէս գիտէք, Լիբանանի եզրափակիչ ձեռնարկին միութեան շնորհեց «Մեսրոպ Մաշտոց»-ի շքանշանը, որ յատկանշական է միութեան պատմութեան մէջ: Դարձեալ մեր երախտագիտութիւնը կը յայտնենք վեհափառ հօր, որ իր հայրական մօտեցումով միշտ ալ այս միութեան զօրավիգ կանգնած է:

Մեր վերջին լիագումարը, որ տեղի ունեցաւ մայիսին, որոշեցինք կապել Երիտասարդական առաջին համագումարին: Երկու օր ունեցանք մեր քառամեակի վերջընթեր լիագումարը, քննարկեցինք քառամեակի կիսատ մնացած հարցերը, 100-ամեակի բոլոր ձեռնարկները, համագաղութային բանակումը, ինչպէս նաեւ` զանազան հարցեր, որոնց կարգին մեծ տեղ կը գրաւէ միութեան կազմակերպական վիճակը: Որոշուեցաւ թուականն ու վայրը Պատգամաւորական ժողովին:

Անոր յաջորդեց երիտասարդական համագումարը, որուն միտք բանին այն էր, որ 18-30 տարեկան տղաքը հաւաքել եւ անոնց հետ մտքերու փոխանակում կատարել, քով քովի բերել այս տարիքի այն ՀՄԸՄ-ականները, որոնք ներկայիս տարազաւոր չեն, մարզիկ չեն, վարչական աշխատանքներ չեն տանիր, սակայն կը մնան միութենական, կարելի է ըսել` ոչ շատ աշխուժ: Անոնք, մեր աւանդական դրութեամբ, տարեկան իրենց ցենզը կը վճարեն եւ Ընդհանուր ժողովին ներկայ կ՛ըլլան, այլ ճշգրիտ աշխատանք չունին տանելիք: Ըսեմ, որ նախորդ Պատգամաւորական ժողովին որոշումներէն էր երիտասարդական բաժանմունք մը ունենալ: Ասիկա տարիներու վրայ երկարած հարց էր եւ առաջադրանք` սկաուտականին եւ մարզականին կողքին ունենալ երիտասարդական բաժին:

Այս Կեդրոնական վարչութիւնը զանազան առիթներով խօսած էր այս մասին, սակայն նկատի ունենալով, որ ՀՄԸՄ-ի 100-ամեակի աշխատանքներով կլանուած էինք, ստիպուեցանք վերջին տարուան ձգել այս մէկը: Կարելի է ըսել, որ իր ձեւին եւ ընտրուած ժամկէտի իմաստով բաւական յաջող եւ արդիւնաւէտ էր: 18 երկիրներ ներկայացնող ՀՄԸՄ-ական երիտասարդներ հաւաքուեցան Աթէնք` հեռաւոր Աւստրալիայէն, Արժանթինէն, Ամերիկաներէն, Քանատայէն, Եւրոպայէն, Միջին Արեւելքէն: Տղաքը եկան քննելու` ՀՄԸՄ-ը ո՛ւր տեսնել 100-ամեակէն անդին, հիմնականին մէջ երկու հիմնական բնագաւառներ նկատի ունենալով` մարզական եւ սկաուտական. տրուեցան երկու շատ գեղեցիկ եւ արժէքաւոր դասախօսութիւններ, որոնք կը վերաբերէին կազմակերպական մեր իրավիճակին եւ գաղութներու հայեցի դիմագիծի պահպանման: Կար դասախօսութիւն մըն ալ, որ կ՛անդրադառնար գաղութներու դժուարութիւններուն, Հայաստանի մէջ հարցերուն, զորս ՀՄԸՄ կը դիմագրաւէ: Երկու օրերու ընթացքին շուրջ 42 երիտասարդներ, որոնք նաեւ ընտրեցին իրենց դիւանը, քննարկեցին միութեան ներկային ու ապագային առնչուած տարբեր հարցեր, Կեդրոնական վարչութիւնը այդ համագումարին դիտորդի կարգավիճակ ունէր պարզապէս: Ժողովականները աւարտին ընտրեցին երեք անձեր, մէկը արեւմտեան շրջանէն, իսկ երկուքն ալ` Լիբանանէն: Այս երեք ՀՄԸՄ-ականները Պատգամաւորական ժողովին պիտի մասնակցին խորհրդակցական ձայնով` ներկայացնելով երիտասարդական համագումարէն բխած առաջարկ-բանաձեւերը, առաջին անգամ ըլլալով երիտասարդութեան ձայնը առանձին լսելի դարձնելով: Ըսեմ, որ մենք ոչ մէկ ատեն երիտասարդութեան ձայնը խափանած էինք, անոնք կրնային իրենց մասնաճիւղերէն իսկ իրենց ըսելիքը հասցնել Պատգամաւորական ժողով, սակայն ասիկա հանգրուան մըն էր, որ երիտասարդական յատուկ բաժանմունքի ստեղծում կատարուի: Ապագային ասիկա պիտի օգտագործուի իբրեւ միջոց` միութիւնը աւելի աշխուժացնելու եւ մեր երիտասարդութիւնը մեր շուրջ պահելու, մանաւանդ` այն երիտասարդութիւնը, որ տարիքի բերումով ընելիք չ՛ունենար, հակառակ անոր որ ինք աշխուժ է, ատակ ու պատրաստ` միութենական աշխատանք ծաւալելու:

«Ա.».- ՀՄԸՄ-ի 100-ամեակի ձեռնարկները թէեւ եզրափակուեցան, օրին մեր էջերով լայնօրէն անդրադարձանք բոլորին ալ, սակայն բոլորին մտքերուն մէջ յատկանշական ձեւով փորագրուած մնաց Համա-ՀՄԸՄ-ական բանակումը` իբրեւ տարողութիւն, կազմակերպուածութիւն եւ միութենականութեան մարմնաւորում: Կեդրոնական վարչութիւնը ինչպէ՞ս արժեւորեց այս հսկայական աշխատանքը, որ ո՛չ միայն յաջողութեամբ պսակուեցաւ, այլ իր դրական անդրադարձը ունեցաւ նոյնիսկ միութենական կեանքին հետ ուղղակի առնչութիւն չունեցող շրջանակներու ու անհատներու վրայ, հայաստանեան իրականութեան մէջ ալ, ուր ՀՄԸՄ-ը այնքան ծանօթ չէ, որքան` սփիւռքի, դրական արձագանգներ լսուեցան:

Գ. Մ.- Ճիշդ ես, իսկապէս արձագանգը բաւական դրական էր: Թիւը, որ աննախընթաց էր, իր կշիռն ու ազդուութիւնը ունէր այս տարի, անիկա հասաւ 1300-ի` խմբապետական կազմով ու նախկին խմբապետներով: Բազմաթիւ բանակումներ կազմակերպուած են, սակայն այսքան թիւ չէր արձանագրուած: Ըսեմ, որ մեր բանակումներուն ընդհանրապէս լաւ անդրադարձ կատարուած է, սակայն 100-ամեակի ծիրին մէջ ըլլալը մեծ տարողութիւն տուաւ բանակումին: Պէտք է ըսել, որ նշանակուած խմբապետական կազմը, որուն մէջ քոյրերու ներկայութիւնը բաւական լաւ երեւոյթ էր, մեծ դերակատարութիւն ունեցաւ, թէեւ անոնք բաւական երիտասարդ էին, ոմանք գրեթէ փորձառութիւն չունէին, սակայն Կեդրոնական վարչութեան կողքին մեծ ու յաջող աշխատանք տարին: Այդքան մեծ թիւով բանակողներ ղեկավարելը դիւրին չէ: Պահ մը երեւակայեցէք, որ 26 պաս պէտք է շարժել իւրաքանչիւր աշխատանքի համար, օրական 5000 կտոր պնակ-գաւաթի կարիք կար միայն իւրաքանչիւր նախաճաշի կամ ճաշի: Կար նաեւ այն, որ դաստիարակչական բաւական լաւ ծրագիր մշակուած էր` Հայաստանի անկախութեան 100-ամեակին նուիրուած յատկապէս: Պէտք է խոստովանիլ, որ բաւական դժուարութիւններ ալ ունեցանք, Կեդրոնական վարչութիւնը իր լիագումարին քննեց բոլոր մանրամասնութիւնները եւ պիտի տանի Պատգամաւորական ժողով:

«Ա.».- Վերջերս Հայաստան այցելեցինք, հանդիպում ունեցաք իշխանութեան երկու պետերուն հետ: Յատկանշական է, որ Հայաստանի մէջ թէեւ իշխանութիւն փոխուեցաւ նախորդ տարի, սակայն ՀՄԸՄ-ին հետ գործակցութիւնը շարունակուեցաւ: Ներկայիս ի՞նչ է ՀՄԸՄ-ի պարզած իրավիճակը Հայաստանի մէջ, միութեան աշխատանքները աւելի ընդարձակելու ծրագիրներ կա՞ն:

Գ. Մ.- Այստեղ կ՛ուզեմ երկու բանի անդրադառնալ, թէեւ անոնք անջատ են իրարմէ, սակայն նաեւ կապուած են: Առաջինը այն է, որ պէտք է երթայինք եւ մեր շնորհակալական զգացումները արտայայտէինք երկու պետերուն` ՀՄԸՄ-ի 100-ամեակի ձեռնարկներուն մէկուն նախագահութեան, միւսին ներկայութեան համար, նաեւ` Գարեգին Բ. Ամենայն Հայոց կաթողիկոսին, որ իր հովանաւորութիւնը տուած էր մեր նախաձեռնութիւններուն` Արամ Ա. կաթողիկոսին կողքին: Ասկէ բացի` մենք խօսեցանք զանազան հարցերու մասին: Ըսեմ, որ իշխանութեան հետ մեր կապը առաջին օրէն ստեղծուեցաւ, ժողովրդային շարժումէն անմիջապէս ետք, երբ Հայաստան տակնուվրայ վիճակի մէջ էր տակաւին, մենք պետական այրերուն հետ հանդիպումներ ունեցանք. երկրին նախագահն ու վարչապետը իրենց զօրակցութիւնը յայտնեցին: Սակայն տակաւին ունէինք տարբեր դժուարութիւններ` կապուած այն իրավիճակին, որ մենք ծրագրաւորման աշխատանքները կատարած էինք այլ պատասխանատուներու հետ, իսկ ձեռնարկներու սեմին արդէն նորերու հետ գործելու կացութեան մէջ էինք: Հոս յիշենք պաշտպանութեան նախարար Դաւիթ Տօնոյեանը, որ ոչ մէկ ատեն ՀՄԸՄ-ի որեւէ նախաձեռնութիւն մերժած է, իսկ 100-ամեակին ձեռնարկներուն լրիւ զօրակցած էր մեզի: Մենք խորհրդակցեցանք նաեւ, թէ ինչպէ՛ս կարելի է համագործակցութիւն ստեղծել ՀՄԸՄ-ի տղոց եւ բանակի առաջին դասարանի զինուորներուն միջեւ: Նախարարը բաւական լուրջ ծրագիրներու մասին խօսեցաւ` մեր բանակավայրին մէջ իրագործելի, տարրական դաստիարակութիւնը տալու մեր երիտասարդութեան:

Երկրորդ հարցով մենք հանդիպում ունեցանք գիտութեան եւ կրթութեան նախարարութեան կազմին հետ` տեղեկացնելով, որ նախորդ իշխանութեան օրով մենք արտօնութիւն առած էինք դպրոցներուն մէջ աշխատանք տանելու: Նախարարին բացատրեցինք, որ սփիւռքի մէջ գործած ենք առանց կեդրոններու, եկեղեցիներու եւ դպրոցներու բակերուն մէջ, ուստի հայրենիքի մէջ եւս այդ բակերը արձակուրդի օրերուն կամ շաբաթավերջերուն օգտագործելու նպատակով դիմում կատարեցինք: Մենք այս առնչութեամբ սկզբնական համաձայնութիւն ստացած էինք, սակայն նոր շրջանին համար եւս պէտք էր անիկա ամրապնդուէր: Գիտութեան եւ կրթութեան նախարարը գործակցութեան պատրաստակամութիւն ցուցաբերեց, քննարկեցինք կարելիութիւնները, նոյնիսկ դասապահերուն «Առողջ միտք, առողջ մարմին» գաղափարախօսութեան անդրադառնալու մասին խօսեցանք, սակայն որոշում մը չտրուեցաւ, այլ հարցերն ու առաջարկները  տակաւին քննելի են:

Բայց այստեղ կայ մեր հիմնական դժուարութիւնը: Այսօր Երեւանի մէջ արդէն ունինք 700 սկաուտ. Հայաստան գտնուած օրերուս ներկայ եղայ միջվարչական ժողովի մը. կարելի է հաստատ ըսել, որ արդէն բաւական բան փոխուած է, թէեւ հիմնական աշխատանքը կը տանին սփիւռքահայ ծնողները, սակայն հայաստանցի ծնողներուն մտայնութեան մէջ ալ փոփոխութիւն կայ, անոնք արդէն սկսած են վստահիլ միութեան, 10 տարի առաջ նման բան շատ քիչ էր: Ասիկա շատ լաւ եւ ողջունելի է: Պէտք է ըսել նաեւ, որ սփիւռքահայու եւ հայաստանցիի տարբերութիւն չկայ արդէն միութեան մէջ, անոնք կ՛աշխատին կողք կողքի: ՀՄԸՄ-ՀԱՍԿ-ի Կեդրոնական վարչութեան մէջ կան երեք հայաստանցիներ, իսկ մնացեալը սփիւռքահայեր են` սուրիահայ, լիբանանահայ, իրաքահայ ու պարսկահայ: ՀՄԸՄ-ի դրօշին տակ մենք կը փորձենք բոլորը համախմբել, որպէսզի չըլլայ խտրականութիւն եւ երկուութիւն: Դժբախտաբար Հայաստանի մարզերուն մէջ դժուարութիւնը տակաւին կը յամենայ, բայց մենք սկսած ենք նաեւ այդ ուղղութեամբ աշխատանքի, եւ կը կարծեմ, որ մօտիկ ապագային կազմակերպական շատ աւելի արագ գործունէութեան պիտի սկսինք, որովհետեւ սկաուտութիւնը այսօր այն չէ, ինչ որ էր անցեալին. այսօր դարձած ենք կազմակերպական մեքենայ, որ կը գործէ վարչութիւններով ու յանձնախումբերով, ինչպէս` սփիւռքի մէջ: Այս փոփոխութիւնը կրցանք ընել Հայաստանի մէջ, ինչ որ իսկական յաջողութիւն կը նկատուի: Տայ Աստուած, որ այս պետութենէն ստանանք անհրաժեշտ օժանդակութիւնն ու դիւրութիւնը, որովհետեւ եթէ կարենանք հաւաքավայրեր ունենալ, յառաջիկայ չորս տարիներուն Հայաստանի մէջ մեր թիւը ոչ թէ կը կրկնապատկուի, այլ կարելի է ըսել, կը քառապատկուի:

«Ա.».- Դժբախտաբար անհերքելի իրականութիւն դարձած է այն, որ երիտասարդական կառոյցները սկսած են իրենց դռները փակել կամ անոնց անդամներուն թիւը կը նօսրանայ, երիտասարդները քիչ-քիչ կը հեռանան: Բայց պարագան նոյնը չէ ՀՄԸՄ-ին, միութիւնը նոր դռներ կը բանայ, Երիտասարդական բաժանմունքի ստեղծման կը նախաձեռնէ, զանազան ձեւերով կը շարունակէ իր երդիքին տակ երիտասարդներ համախմբել: Ի՞նչ է ասոր գաղտնիքը:

Գ. Մ.- Հաւատքը իր մեծ դերը ունի, կայ նաեւ այն գաղտնիքը, որ միութեան շարքերուն մաս կազմողը գրեթէ դուրս չի գար անկէ, թէկուզ դառնայ ոչ գործօն: Այս գաղտնիքը ես հետեւեալ ձեւով վերլուծած եմ. հաւանաբար իրարու քոյր-եղբայր բառով դիմելը ընտանեկան գաղափարը կը դրոշմէ, իսկ ընտանիքը միշտ տարբեր է: Կայ նաեւ պատմական անցեալը այս միութեան, որ իր աշխատանքներուն սկսած է որբախնամ առաքելութեամբ, իրարու քով բերած է որբերը, որոնք քոյր-եղբօր նման ապրած են, իսկ ժամանակի ընթացքին միութիւնը տարածուած է ամբողջ աշխարհի մէջ: Մենք` անոնց յաջորդները, կը շարունակենք քոյր եւ եղբայրներ ըլլալ, միութենականներ երբ քով քովի գան, որքան ալ օտար ըլլան ու անծանօթ, շուտով կը մտերմանան ՀՄԸՄ-ի երդիքին տակ: Ասիկա միութեան գաղտնիքն է, իսկ մենք այդ գաղտնիքով կը յառաջանանք:

Ճիշդ ըսիր` մեր թիւը նուազած չէ, կարգ մը գաղութներու մէջ, պայմաններու, տեղաշարժի բերումով, յատկապէս` Միջին Արեւելքի պարագային, պակսած է թիւը, սակայն այլ գաղութի մէջ աւելցած է` Եւրոպա, Քանատա, Աւստրալիա, Շուէտ եւ Միացեալ Նահանգներ: Այս կը նշանակէ, որ միութեան շարքերուն մէջ եղողը կը շարունակէ մնալ հոն, նոյնիսկ եթէ երկիրը փոխէ: Ասոր հիմնական բացատրութիւնը այն է, որ կրցած ենք ՀՄԸՄ-ի շունչն ու ոգին փոխանցել իրերայաջորդ սերունդներու, ինչ որ մեզի համար հպարտութիւն է: ՀՄԸՄ-ը մասնաճիւղ չի պակսեցներ, այլ կ’աւելցնէ, շատ հազուադէպօրէն մասնաճիւղեր փակուած են, սակայն անոնց փոխարէն` այլ տեղ ծաղկած ենք անպայման:

Հոս շեշտեմ, որ Սուրիոյ մէջ, հակառակ պատերազմական կացութեան, ՀՄԸՄ-ի հինգ մասնաճիւղերը կը շարունակեն գործել, ոչ մէկ մասնաճիւղ դռները փակեց: Ճիշդ է` թիւերը նօսրացան, սակայն ՀՄԸՄ-ի Սուրիոյ Շրջանային վարչութիւնը ոչ մէկ ընկրկում ունեցաւ, ընդհակառակը, ստեղծեց ՍԵՎԱՄ-ի խաղեր (լիբանանեան ԼԵՎԱՄ-ին նման), իր հովանիին տակ հաւաքեց գործող բոլոր հայկական միութիւնները, որոնք միացան միութեան նախաձեռնութեան շուրջ: Այս առիթով անպայման պէտք է մեր գնահատանքի խօսքը արձանագրենք, հակառակ բազում դժուարութեան, տոկացող եւ իրենց գործունէութիւնը շարունակող սուրիահայ մեր ՀՄԸՄ-ականներուն:

«Ա.».- Այս ծիրին մէջ արժէ անդրադառնալ ընթացիկ տարուան ընթացքին նորաստեղծ մասնաճիւղերուն եւ ՀՄԸՄ-ի առնչուող նոր ծրագիրներուն:

Գ. Մ.- Մեր մեծ ուրախութիւնն է Արցախի մէջ ՀՄԸՄ-ի հիմնումը: Նախորդող ամիսներուն Արցախի մէջ հանդիպում ունեցանք նախագահ Բակօ Սահակեանին հետ, որ ի՛նք հարց տուաւ, թէ ինչո՞ւ աշխատանքի չենք սկսիր նաեւ Արցախի մէջ, շեշտելով, որ ՀՄԸՄ-ը պէտք է մտնէ Արցախ, որովհետեւ ինք կը հաւատայ այս միութեան առաքելութեան, կը հաւատայ, որ մեր շարքերուն մէջ հայ պատանին ու երիտասարդը աւելի առողջ եւ յոռի երեւոյթներէ հեռու կը մնան, կը կազմաւորուին:  Մենք արդէն նոյն նպատակով ալ Արցախ գացած էինք: Քանի մը օր առաջ արդէն յայտարարութիւն հրապարակեցինք` տեղեկացնելով, որ Արցախի մէջ արդէն հիմնուեցաւ ՀՄԸՄ-ի 111-րդ մասնաճիւղը: 2 յուլիս 2019-ին ՀՄԸՄ-ի Կեդրոնական վարչութեան պատուիրակութեամբ մը ուղղուեցանք Արցախ, ուր գումարուեցաւ անդրանիկ անդամական ժողով, ու ընտրուեցաւ վարչութիւն:

Ուրախութեամբ ըսեմ նաեւ, որ, ինչպէս մայիս 28-ի փառատօնին յայտարարեցի, Փարիզի Իսի Լէ Մուլինօ քաղաքին մէջ քաղաքապետութենէն ստացանք շուրջ 3000 քառակուսի մեթր հողաշերտ մը` 99 տարուան վարձակալութեամբ, իբրեւ նուէր: Շատ սովորական չէ, որ նման քաղաքի մը քաղաքապետական խորհուրդը վստահութիւն ունենայ ՀՄԸՄ-ին եւ նման նախաձեռնութեան մը դիմէ: Հոն պիտի կառուցուի ՀՄԸՄ-ի Փարիզի կեդրոնը, որ երկար տարիներու երազ էր, որուն համար արդէն ապահովուած էր անհրաժեշտ անձեռնմխելի գումար, որուն վրայ եւս հաւանաբար նոյնքան աւելնայ, որպէսզի ՀՄԸՄ-ը Փարիզի մէջ ունենայ շատ գեղեցիկ կեդրոն` մեծ սրահով, սենեակներով, պասքեթպոլի դաշտով եւ այլն: Ասիկա օտարներուն կողմէ վստահութեան լաւագոյն դրսեւորում է. կը հաւատամ, որ այս կեդրոնը նաեւ Փարիզի հայութեան կեանքին մէջ շատ բան պիտի փոխէ, որովհետեւ այդ հայկական գեղեցիկ եւ ամէն յարմարութիւններով օժտուած կեդրոնին մէջ պիտի համախմբուին մեր ապագայ սերունդները, մեր երիտասարդները: Մեր հեռաւոր նպատակն է նաեւ այդ կեդրոնը վերածել Եւրոպայի կեդրոնի, որովհետեւ հոն կեդրոնական դրութեամբ չենք աշխատիր, այլ զատ զատ մեկուսի շրջաններ են:

Նոյնը մօտիկ ապագային պիտի ունենանք Հոլանտայի Ալմելօ քաղաքին, ինչպէս նաեւ Շուէտի Սթոքհոլմ քաղաքին մէջ` նուազ մեծ տարողութեամբ:

Ուրախ յայտարարութիւններու կարգին չմոռնանք Լիբանանը եւս. ՀՄԸՄ-ի Լիբանանի Շրջանային վարչութենէն տեղեկացանք, որ Այնճարի ՀՅԴ «Կարմիր Լեռ» կոմիտէն եւ քաղաքապետութիւնը ՀՄԸՄ-ին նուիրած են բանակավայրի յատուկ մեծ հողատարածք` կրկին 99 տարուան վարձակալութեամբ: Այս ալ տարիներու երազ էր, որ իրականութիւն կը դառնայ, եւ ՀՄԸՄ-ի Լիբանանի ընտանիքը արդէն իսկ իր սեփական բանակավայրը կ’ունենայ Այնճարի մէջ:

100-ամեակէն անդին` եղած այս նորութիւնները իսկապէս լաւատեսութիւն, ուրախութիւն եւ հպարտութիւն կը ներշնչեն ամբողջ միութեան:

«Ա.».- Հոկտեմբերին արդէն իսկ կը գումարէք ՀՄԸՄ-ի Պատգամաւորական ժողովը, որով պիտի արժեւորուի եւ եզրափակուի այս Կեդրոնական վարչութեան քառամեայ գործունէութիւնը: Անդրադառնանք այդ ժողովին եւ դէպի ապագայ ՀՄԸՄ-ի տեսլականին, մանաւանդ որ ժողովները անջատման գիծեր չեն, այլ միշտ ալ կամրջումներ եւ գործի շարունակութիւն գոյութիւն ունի:

Գ. Մ.- ՀՄԸՄ-ի Պատգամաւորական ժողովները իրապէս նաեւ դաստիարակիչ ժողովներ են, միութենական կեանքի մէջ հաճելի դպրոցներ են անոնք, որովհետեւ զանազան մտայնութեամբ 100-120 ՀՄԸՄ-ականներ աշխարհի տարբեր երկիրներէ, տարբեր միջավայրերու մէջ ապրող, կու գան մէկ որոշում տալու: Ասիկա շատ հետաքրքրական է, այդ ժողովներուն շատ ակներեւ կ’ըլլայ այդ տարբերութենէն բխած բախումը, ինչ որ շատ առողջ է ու հաճելի, միշտ եղբայրական ոգիով:

Ներկայիս շրջանները արդէն սկսած են իրենց աշխատանքին եւ արդէն իսկ ամփոփ տեղեկագիրի ընթերցում կը կատարեն, առաջարկներ կը ներկայացնեն եւ պատգամաւորներ կ’ընտրեն: Ժողովին հիւրաբար կը մասնակցին նաեւ Իրանի «Արարատ»-ի  եւ Համազգայինի եւ ՀՕՄ-ի Կեդրոնական վարչութեան ներկայացուցիչները, իսկ բոլոր շրջանները գէթ մէկ պատգամաւորով մասնակից կը դառնան, եւ ՀՄԸՄ-ի մեծ ընտանիքը կը համախմբուի հայրենիքի մէջ: Կ’ընտրուի նոր Կեդրոնական վարչութիւն, որ կ’առաջնորդուի Պատգամաւորական ժողովին թելադրանքներով եւ առաջարկներով, կը ստեղծէ իր քառամեայ ծրագիրը եւ կ’ընթանայ յառաջ:

Այս Պատգամաւորական ժողովը ունի երկու-երեք ստորաբաժանումներ, Երիտասարդական բաժանմունքի եւ կանոնագրային կարգ մը կէտերու առնչուող լուրջ որոշումներ տալու առաջադրանք ունի, իսկ մնացեալը մեր սովորական օրակարգն է: Ըստ էութեան քննարկումէն ետք ժողովականները կը բաժնուին 5 ենթայանձնախումբերու, որոնք իրենց վերապահուած մարզին քննարկումները կը կատարեն եւ եզրակացութիւնները կը բերեն ընդհանուրին, ուր բանաձեւերը կը քուէարկուին: Յոյսով եմ, որ լաւ տրամադրութեամբ կը վերադառնանք` միշտ ի շահ ՀՄԸՄ-ին:

 

 

«Մենք Պատասխանատու Ենք Հայաստանի Եւ Արցախի Իւրաքանչիւր Այգաբացի Համար». Ջիւան Աւետիսեան

$
0
0
«Ապառաժ»-ի Հարցազրոյցը`
Բեմադրիչ Ջիւան Աւետիսեանի Հետ

Վարեց` ՏԱԹԵՒԻԿ ԱՂԱՋԱՆԵԱՆ

«Թեւանիկ», «Վերջին բնակիչը» ժապաւէններից յետոյ բեմադրիչ Ջիւան Աւետիսեանը պատրաստւում է հանդիսատեսի դատին յանձնել նոր` «Դրախտի դարպասը» ժապաւէնը: Բացի դրանից, բեմադրիչը նոր մտայղացում ունի, որը կեանքի կոչելու համար աշխուժ  բանակցութիւնների մէջ է տարբեր երկրների գործընկերների, արուեստագէտների հետ: Այդ աշխատանքների ընթացքում նա այցելել է Պելճիքայի մայրաքաղաք Պրիւքսել` ներկայ գտնուելու ՀՅԴ Հայ դատի Եւրոպայի գրասենեակի կողմից կազմակերպուած «Վերջին բնակիչը» ժապաւէնի ցուցադրութեանը: Օգտուելով առիթից` Պրիւքսելում գտնուող «Ապառաժ»-ի թղթակիցը բացառիկ հարցազրոյց է ունեցել անուանի բեմադրիչի հետ:

ՏԱԹԵՒԻԿ ԱՂԱՋԱՆԵԱՆ.- Արդէն խօսւում է «Դրախտի դարպասը» ժապաւէնի առաջնախաղի մասին: Ի՞նչ ակնկալիքներ ունէիք ժապաւէնից. արդեօ՞ք յաջողուել է իրականացնել բոլոր մտայղացումները:

ՋԻՒԱՆ ԱՒԵՏԻՍԵԱՆ.- Երեք տարի շարունակ աշխատել ենք այդ ժապաւէնի վրայ, եւ իսկապէս չէինք կարող կռահել, գուշակել, թէ երբ կ՛աւարտենք: Այդ ընթացքում դժուարին, բարդ, տարատեսակ խնդիրների այնպիսի զարգացում ենք ունեցել, որ նոյնիսկ անհաւանական է թւում: Բայց մենք շարժուել ենք հաստատակամ քայլերով, գիտակցելով, որ անպայման պէտք է աւարտենք եւ աւարտենք որակեալ ձեւով, ու դա մեզ յաջողուել է: Այսօր կարող եմ ասել` այո՛, արդէն առաջին ներկայացման մասին պատկերացում ունենք, որը նախատեսւում է սոյն թուականի հոկտեմբերին: Այժմ ժապաւէնի շտկման վերջին աշխատանքներն են ընթանում, եւ պատրաստւում ենք մեծ առաջնախաղի, որին ներկայ կը լինի ողջ դերասանական կազմը, նաեւ, բնականաբար, միջազգային արտադրող խումբը:

Տ. Ա.- Ժապաւէնը նկարահանուել է դրամահաւաքի միջոցով հաւաքագրուած միջոցներով: Արդեօ՞ք դրամահաւաքը արդարացրել է իրեն:

Ջ. Ա.- Տուեալ ժապաւէնին աշխարհի տարբեր անկիւններից դրամական միջնորդութիւն են ցուցաբերել հազարից աւելի մարդիկ: Նրանց թւում կային հայեր, այլազգիներ, որոնք տեղեակ են իմ նախորդ ժապաւէնների մասին, սիրել են դրանք: Բեմադրիչի համար մեծ երջանկութիւն է` ասել, որ այդքան թուով մարդիկ մասնակցութիւն են ունեցել: Պատճառը, կարծում եմ, գեղեցիկ պատմութիւնն է, հաւատը, վստահութիւնը, Արցախի հարցը կարեւորելը. գուցէ մէկն էլ թաքուն սիրում է ինձ:

Սա բացառիկ է, որովհետեւ Հայաստանում ժապաւէն ստեղծելը արդէն իսկ դժուար է, կարելի է ասել` հերոսութիւն է: Ես գիտեմ, որ հերոսը այն մարդն է, որ հիմա Արցախի գիւղում մշակում է իր պապական հողը, հերոսը այն մարդն է, որ Արցախում վերանորոգում, շէնացնում է իր պապական տունը, հերոսը այն 18 տարեկանն է, որ մեկնում է ժամկէտային զինուորական ծառայութեան, հերոսը միայն նա չէ, որ հերոսացել է պատերազմի դաշտում: Արցախում ապրող 150 հազար մարդիկ հերոսներ են:

Տ. Ա.- Ինչո՞վ է առանձնանում «Դրախտի դարպասը» ձեզ համար:

Ջ. Ա.- Այն տարբերուելու է իր կառուցուածքով, դերասանական կազմով, պատմութեամբ: Ինձ հետաքրքիր է Արցախի մասին պատմելը: Ինձ համար կարեւոր է երկու բան` ստեղծել ժապաւէններ, որոնք կը լինեն արուեստի գործ, որոնք նաեւ կը պատմեն Արցախի մասին, կը դիտեն այլազգիներ: Ինչպէս է պատահում, որ օտար դերասանների եմ ներգրաւում: Այնպէս չէ, որ դա ինքնանպատակ է կամ շատ գումարներ եմ ծախսում, ու մարդիկ գայթակղւում են. ընդամէնն առաջարկում եմ կարդալ բեմագրութիւնը եւ ցանկութեան դէպքում յետ զանգել: Բեմագրութիւնը կարդալուց յետոյ մարդիկ ցանկանում են աշխատել իմ առաջարկած պայմաններով:

Տ. Ա.- Ինչքանո՞վ էք կարեւորում Արցախի մասին պատմող ժապաւէնների նկարահանումը:

Ջ. Ա.- Ես շրջում եմ աշխարհով մէկ, անբացատրելի ու աննկարագրելի դժուարութիւններով, միջազգային ստեղծագործական խմբով, միջազգային դրամով հայկական ժապաւէն եմ ստեղծում: Այդ դժուարութիւնները շատերի համար ակնյայտ չեն: Բայց, միեւնոյնն է, եթէ այդ 150 հազար հայը այնտեղ չլինի, ես այդ ուժը, այդ զօրութիւնը, այդ հիմնաւորումը ինքս իմ մէջ չեմ գտնի, այդ վստահութիւնը, անհրաժեշտութիւնը չեմ զգայ ու չեմ գնայ դրա յետեւից:

Այս երկիր մոլորակի, տիեզերական հարթութեան որ մասում էլ լինենք, մենք պատասխանատու ենք Հայաստանի եւ Արցախի իւրաքանչիւր այգաբացի համար, եւ պէտք է ամէն ինչ անենք, որ այդ առաւօտները խաղաղ լինեն: Ես, իմ խումբը տարիներ շարունակ, արդէն երեք եւ աւելի տարիներ աշխատում ենք «Դրախտի դարպասը» ժապաւէնի վրայ, նոյնքան աշխատել ենք նաեւ նախորդ ժապաւէնների վրայ: Շատ դժուար է, բայց ի՞նչն է հեշտ: Անքուն գիշերները կեանքի բնոյթ են դարձել ինձ մօտ: Երբ աշխատում ես աշխարհի տարբեր ժամային գօտիներում գտնուող մարդկանց հետ, նրանք պարտաւոր չեն յանուն քո ժապաւէնի արթուն մնալ, որ քեզ հետ խօսեն, դու ես պարտաւոր յանուն քո ժապաւէնի արթուն մնալ, որպէսզի յաջողես քո ժապաւէնը, Արցախի մասին պատմող ժապաւէնը (հարցազրոյցից յետոյ ասաց, որ չի յիշում, թէ երբ է բնական հանգստացել. քիչ քնելը կենսակերպ է դարձել, իսկ աչքերը անքնութիւնից կարմրել ու ցաւում են):

Տ. Ա.- Յաջողուե՞լ է արդեօք ժապաւէնների միջոցով Արցախի մասին ասելիքը տեղ հասցնել:

Ջ. Ա.- Ասելիքը շա՜տ շա՛տ է, բայց մաս առ մաս յաջողւում է: Ի վերջոյ, ի՞նչ է իմ, մեր բոլորի ուզածը, որ վերջ դրուի այս պատերազմին, միջազգային հանրութիւնը կամ աշխարհը ընկալի, որ կայ մի պատերազմ, որը դեռ շարունակւում է: Ես հանդիպում եմ տարբեր մարդկանց, եւ բոլորի մօտ պատերազմն կապւում է յայտնի պատերազմների հետ: Այո՛, սարսափելի ու դատապարտելի են բոլոր պատերազմները, բայց մարդիկ չգիտեն մեր մասին: Համարեա 30 տարի առաջ է սկսուել այս պատերազմը եւ չի աւարտուել:

Ցանկացած մարդ, որ ուզում է հանգիստ ապրել, պէտք է դիմացինի պատերազմով հետաքրքրուած լինի: Ուզում եմ ներկայացնել այն միտքը, որ եթէ Պրիւքսելի բնակիչը համաշխարհային  առումով երազում է խաղաղութեան մասին եւ կարեւորում է խաղաղութիւնը, ապա նա չի կարող անմասն մնալ ուրիշների դարդ ու ցաւից, որը ինչ-որ տեղ, ինչ-որ մի ժամանակ դիպչելու է իրեն: Հէնց այս թեզն է իմ նոր ժապաւէնի հիմքում: Կարեւոր չէ, թէ որտեղ ես ապրում, պատերազմը քեզ հեղեղի նման տանելու է. քեզ չտարաւ, միւսին է տանելու: Ոեւէ մէկը ապահովագրուած չէ, քանի դեռ երկիր մոլորակի վրայ կայ մէկը, որ զինում է իր բանակը Արցախի վրայ յարձակուելու համար: Ի վերջոյ, ո՞ւր է կրակելու այդ զէնքը:

Բոլորը չեն պատրաստ մեզ հետ միասին քայլել Արցախի արահետներով, բայց պատրաստակամ մարդիկ էլ կան, եւ արդիւնքում 6 երկրների հետ համատեղ է ստեղծւում «Դրախտի դարպասը», 4 երկրների հետ համատեղ է ստեղծուել «Վերջին բնակիչը»: Ես հիմա ճամբորդում եմ նոր երկրներ` նոր բեմագրութեան շուրջ բանակցութիւններ վարելու:

Տ. Ա.- Արդեօ՞ք մտադիր էք նկարահանել արցախեան թեմայից դուրս ժապաւէններ:

Ջ. Ա.- Թեմաները բազմազան են. օրինակ` սիրային պատմութիւն, որը Եւրոպայի սրտում է տեղի ունենում, բայց ինչ-որ մի տեղ դիպչում է Արցախին: Հարցն այն չէ, որ ուրիշ թեմաներ չկան, թեմաները բազմաշերտ են` դաւաճանութիւն, սէր, յոյզեր, մարդասպանութիւն, բայց կը ներէք, այդ ամէնը կարող է տեղի ունենալ Արցախում, կապ ունենալ նրա հետ:

Հարցը այն չէ, որ մենք ուրիշ նիւթ չգիտենք. մենք կարծում ենք, որ ուրիշ թեման այսօր աւելի կարեւոր չէ, քան Արցախը: Մենք այսօր նստած ենք Եւրոպայի սրտում, Պրիւքսելում, բայց վաղն առաւօտ երկուսս էլ կարող ենք յայտնուել պատերազմի մէջ: Իսկ պատերազմը հեղեղի նման լափում-տանում է ամէն ինչ, եւ այլեւս ոչինչ նոյնը չէ: Մենք պէտք է գիտակցենք, եւ իւրաքանչիւրս ջանանք` ամէն մէկս մեր գործով, աշխատանքով կանգնեցնենք վերահաս պատերազմը:

 

Միացեալ Նահանգներ-Իրան Հակամարտութեան Օղակը, Կարծես, Աւելի Է Սեղմւում Հայաստանի Շուրջը. Արամ Շահնազարեան

$
0
0

Գ. Մ.

Թեհրան-Ուաշինկթըն շահերի բեւեռացման այս փուլում չափազանց մեծ կարեւորութիւն է ստանում տեղեկատուական պատերազմը: Կողմերից իւրաքանչիւրը փորձում է հնարաւորինս սահմանափակել դիմացինի քարոզչական խուսանաւումի հնարաւորութիւնը: Հէնց այս մարտավարութեան տրամաբանութեամբ էլ պէտք է դիտարկել Զարիֆի դէմ պատժամիջոցներ սահմանելու Միացեալ Նահանգներու որոշումը, Yerkir.am-ի հետ զրոյցում ասաց Alikonline-ի պատասխանատու-խմբագիր Արամ Շահնազարեանը:

Հարցին` իսկ ինչո՞ւ հէնց Զարիֆը, նա պատասխանեց. «Խորհուրդ կը տայի հարցի պատասխանը գտնել Զարիֆի թուիթերեան գրառման մէջ. «Իմ դէմ պատժամիջոցներ սահմանելու պատճառն այն է, որ ես Իրանի գլխաւոր խօսնակն եմ ամբողջ աշխարհում»: Զարիֆը համարւում է Իրանի միջուկային ծրագրի շուրջ կայացած բանակցութիւնների առանցքը, որը լաւագոյնս է ներկայացնում Իրանի դիրքորոշումներն ու մեկնաբանում Միջուկային գործարքի եւ տարածաշրջանային իրադարձութիւնների վերաբերեալ Միացեալ Նահանգներ քայլերն ու նախաձեռնութիւնները:

Բացի այդ` զարիֆն իր կրթութիւնը ստացել է Միացեալ Նահանգներում: Նա իր դիւանագիտական գործունէութիւնը սկսել է դեռեւս ուսանողական տարիներին ՄԱԿ-ում Իրանի մշտական ներկայացուցչութիւնում: Այնպէս որ, նա գերազանց է տիրապետում Միացեալ Նահանգներ լրատուադաշտին, լաւ գիտի ամերիկեան ԶԼՄ-ների հետ շփուելու, ամերիկեան հանրային կարծիքի վրայ ազդելու նրբութիւնները: Դրա վառ ապացոյցը նրա նիւեորքեան վերջին այցելութիւնն էր, որի ընթացքում ամերիկեան ազդեցիկ լրատուամիջոցների հետ ունեցած հարցազրոյցները, նրա ելոյթներն ու ամերիկեան քաղաքական դաշտի ներկայացուցիչների հետ հանդիպումները, բառի բուն իմաստով, հունից հանեցին Միացեալ Նահանգներ իշխանութիւններին` նրանց ջղաձիգ արձագանգի պատճառը դառնալով», նշեց մեր զրուցակիցը:

Ըստ նրա, ակնյայտ է, որ Զարիֆի` բարձրակարգ դիւանագէտի, հմուտ ռազմավարի եւ բանակցողի կերպարը, որը համեմւում է անգլերէնի գերազանց իմացութեամբ եւ նրան յատուկ երգիծանքով, լրջօրէն խանգարում է Միացեալ Նահանգներ քարոզչամեքենային:

«Թագուհուն ընդունուած է համարել որպէս ճատրակի ամենահզօր խաղաքարը: Եթէ Միացեալ Նահանգներ-Իրան դիմակայութիւնը նմանեցնենք երկու մեծ վարպետների միջեւ անցկացուող ճատրակի բարդ խաղի, ապա նման քայլով Միացեալ Նահանգներ փորձում են չէզոքացնել Իրանի, ճատրակի լեզուով ասած, թագուհուն»,  նշեց Շահնազարեանը:

Միացեալ Նահանգների այս որոշման հնարաւոր հետեւանքների մասին մեր հարցին ի պատասխան` Արամ Շահնազարեանն ասաց. «Կը ցանկանայի մէջբերել հանրապետական ծերակուտական Ռենտ Փաուլի խօսքը` պատժելով դիւանագէտին, դուք զգալիօրէն սահմանափակում էք խնդիրները դիւանգիտական միջոցներով լուծելու հնարաւորութիւնը: Իր այս քայլով Սպիտակ տունը տեսանելի ապագայում, եթէ ոչ` ամբողջովին, գոնէ զգալիօրէն նուազեցրեց դիւանագիտական միջոցներով Իրանի հետ խնդիրները կարգաւորելու, առկայ լարուածութիւնը թօթափելու հնարաւորութիւնը»:

Ըստ նրա, հէնց այստեղ էլ ի յայտ է գալիս Միացեալ Նահանգներ իրանական քաղաքականութեան «ողջ պերճանքն ու թշուառութիւնը», որն էլ ապացուցում է Իրանի հարցով գիտակցուած որոշումներ կայացնելու` Թրամփի վարչակազմի ամուլ մօտեցումը:

«Ես սա ասում եմ ամենայն պատասխանատուութեամբ: Այլապէս, ինչպէ՞ս կարելի է յայտարարել, որ Ուաշինկթընը դեռ բանակցութիւններ է ցանկանում, միայն ոչ` Զարիֆի հետ (ի դէպ, սա Միացեալ Նահանգներ վարչակազմի բարձրաստիճան պաշտօնեաներից մէկի յայտարարութիւնն է, որը հետեւել է Սպիտակ տան` Զարիֆի դէմ պատժամիջոցներ սահմանելու որոշման հրապարակմանը): Հնարաւո՞ր է պատկերացնել, որ որեւէ երկիր կը համաձայնի նման պայմաններով բանակցութիւնների, երբ, փաստօրէն, չէզոքացուած է նրա արտաքին քաղաքականութեան առաջին դէմքը: Դա անհեթեթի ժանրից է», ասաց Շահնազարեանը:

Մեր զրուցակցից փորձեցինք պարզել, թէ ի՞նչ ազդեցութիւն կարող է ունենալ Միացեալ Նահանգների այս որոշումը Մերձաւոր Արեւելքի զարգացումների վրայ: «Այս որոշումը միանշանակօրէն բացասական է ազդելու տարածաշրջանային զարգացումների հետագայ ընթացքի վրայ: Այն կարող է չափազանց վտանգաւոր լինել տարածաշրջանի` առանց այն էլ պայթիւնավտանգ եւ փխրուն կայունութեան համար: Չմոռանանք յայտնի ասացուածքը. «Երբ փակւում է դիւանագիտութեան դուռը, ապա բացւում է հակամարտութեան դուռը»: Ի հարկէ ես չեմ ցանկանում խօսել պատերազմի վերահաս վտանգի մասին, քանի որ կողմերից ոչ մէկին դեռեւս ձեռնտու չէ բեմագրութեան նման զարգացումը: Այդուհանդերձ, տեսանելի ապագայում կարել է ենթադրել հռետորաբանութեան կոշտացում եւ լարուածութեան որոշակի մեծացում:

Այս ընդհանուր պարունակի մէջ ցանկանում եմ յատուկ անդրադառնալ Հայաստանի կարգավիճակին: Ցանկացած նոր պատերազմ Մերձաւոր Արեւելքում, որը կը լինի Իրանի ուղղակի ներգրաւուածութեամբ, կարող է կործանել ոչ միայն Մերձաւոր Արեւելքն` ընդհանրապէս, այլ նաեւ` Հարաւային Կովկասը, այդ թւում` Հայաստանը:  Հայաստանը եւ Իրանն անմիջական հարեւաններ են: Հայաստանն Իրանի հետ ունի բարեկամական, գործընկերային եւ ռազմավարականի ձգտող յարաբերութիւններ: Իրանի հետ յարաբերութիւնները կենսական նշանակութիւն ունեն Հայաստանի համար: Հայաստանը մշտապէս փորձել է դա ընկալելի դարձնել երրորդ կողմի, յատկապէս` Միացեալ Նահանգների եւ Արեւմուտքի համար: Վերջին մէկ տարում, սակայն, իրավիճակը որոշակիօրէն փոխուել է: Միացեալ Նահանգներ-Իրան հակամարտութեան օղակը, կարծես, աւելի է սեղմւում Հայաստանի շուրջը: Ամերիկեան վարչակազմն ակնյայտօրէն փորձում է Հայաստանին «կա՛մ, կամ» ընտրութեա՛ն առջեւ կանգնեցնել, ինչը չափազանց վտանգաւոր է եւ յղի` անկանխատեսելի հետեւանքներով», ասաց Արամ Շահնազարեանը:

 

Կլատիս Պերեճիքլեան Յոյսով Է` Աւստրալիան Մօտ Ապագային Պիտի Ճանչնայ Հայոց Ցեղասպանութիւնը

$
0
0
«Արմէնփրես»-ի Հարցազրոյցը Աւստրալիոյ Նիւ Սաութ Ուէյլզ Նահանգի Վարչապետ Կլատիս Պերեճիքլեանի Հետ

Աւստրալիոյ Նիւ Սաութ Ուէյլզ նահանգի վարչապետ Կլատիս Պերեճիքլեանը չորրորդ անգամն ըլլալով կը գտնուի Հայաստան: Այս անգամ այցը անձնական է, սակայն հանդիպումներ կայացած են Հայաստանի վարչապետին եւ նախագահին հետ: Armenpress.am-ը Կլատիս Պերեճիքլեանին հետ զրուցած է յառաջիկայ ծրագիրներուն, Նիւ Սաութ Ուէյլզ նահանգի հայ համայնքին, Հայոց ցեղասպանութեան ճանաչման եւ այլ նիւթերու մասին: Հարցազրոյցը կը ներկայացնենք Արեւմտահայերէնի վերածուած.

ՆՈՐԱՅՐ ՇՈՂԻԿԵԱՆ.- Տիկի՛ն Պերեճիքլեան, 2019 մարտ 23-ին Նիւ Սաութ Ուէյլզ նահանգին մէջ տեղի ունեցած ընտրութիւններուն իբրեւ արդիւնք` դարձաք նահանգի առաջին հայ եւ կին վարչապետը: Նիւ Սաութ Ուէյլզը իր մեծութեամբ եւ բնակչութեան քանակով քանի մը անգամ կը գերազանցէ Հայաստանը, իր տնտեսութեամբ կը գերազանցէ նաեւ շարք մը առաջատար երկիրներ: Համագործակցութեան ինչպիսի՞ հեռանկարներ կը տեսնէք Հայաստանի Հանրապետութեան հետ: Փոխգործակցութեան ծրագիրներ ունի՞ք, որոնք այս ընթացքին արդէն քննարկած էք Հայաստանի վարչապետին կամ նախագահին հետ:

ԿԼԱՏԻՍ ՊԵՐԵՃԻՔԼԵԱՆ.- Ծրագիրները շատ են, եւ յոյս ունիմ, որ ապագային պիտի կարենանք պաշտօնական մակարդակով հզօր կապեր ստեղծել, որովհետեւ ոչ պաշտօնական մակարդակով մեր սրտերը շատ մօտ են: Նիւ Սաութ Ուէյլզ նահանգի հայ համայնքը շատ հզօր է: Հայ համայնքի անդամները միշտ կ՛ուզեն ոչ միայն այցելել Հայաստան, այլ նաեւ` օգտակար ըլլալ երկրին: Պաշտօնական մակարդակով յարաբերութիւնները խորացնելու հարցը շատ լուրջ քննարկեցինք թէ՛ վարչապետին, թէ՛ նախագահին հետ, եւ յոյս ունիմ, որ ապագային պիտի կրնանք մեր յարաբերութիւններուն պաշտօնական կարգավիճակ տալ:

ՆՈՐԱՅՐ ՇՈՂԻԿԵԱՆ.- Հայաստան այցելած էք նաեւ 2013-ին` աւստրալիական քաղաքական գործիչներու պատուիրակութեան կազմով: Այդ այցէն անցած է 6 տարի, ի՞նչ փոփոխութիւններ կը նկատէք այսօր Հայաստանի մէջ եւ ի՞նչ տպաւորութիւններ ունիք:

ԿԼԱՏԻՍ ՊԵՐԵՃԻՔԼԵԱՆ.- Ասիկա առաջին անգամն է, որ Հայաստան կ՛այցելեմ իբրեւ վարչապետ, բայց, ընդհանուր առմամբ, չորրորդ այցն է: Այստեղ ազգականներ ունիմ, եւ միշտ կը փորձեմ գալ Հայաստան: Հայաստանի մէջ նկատած եմ շատ փոփոխութիւններ: Կը կարծեմ` ժողովուրդը աւելի լաւատես է, ապագայի նկատմամբ աւելի յոյսով լեցուած է, շինարարութիւնը բաւական կը զարգանայ, սակայն որոշ հարցեր կան, որոնք ապագային պէտք է լուծուին: Բայց ես լաւատես եմ Հայաստանի նկատմամբ եւ կը զգամ, որ սփիւռքի հայութիւնը միշտ Հայաստանի կողքին կանգնած է:

ՆՈՐԱՅՐ ՇՈՂԻԿԵԱՆ.- Հայաստանի մէջ ի՞նչը ձեզ առաւել գրաւած է, եւ ի՞նչը կրնայ գրաւել Նիւ Սաութ Ուէյլզի զբօսաշրջիկները, որպէսզի անոնք ալ այցելեն Հայաստան:

ԿԼԱՏԻՍ ՊԵՐԵՃԻՔԼԵԱՆ.- Կը կարծեմ` Հայաստանի մէջ կը գրաւեն անուշ պատմութիւնը, տեսարժան վայրերը: Հայաստանը աւելի լաւ ձեւով պէտք է մատուցէ իր հարստութիւնները, մանաւանդ` պատմական արժէք ներկայացնող կոթողները: Օրինակ` արեւմտեան աշխարհը, եթէ տեղեկանայ, որ այստեղ գոյութիւն ունին 4-5 դարերու եկեղեցիներ, անոնց մէջ մեծ հետաքրքրութիւն պիտի յառաջանայ:

ՆՈՐԱՅՐ ՇՈՂԻԿԵԱՆ.- Նախորդ անգամ նաեւ Արցախ այցելած էիք, այս անգամ այդպիսի այց կը նախատեսէ՞ք:

ԿԼԱՏԻՍ ՊԵՐԵՃԻՔԼԵԱՆ.- Դժբախտաբար, ո՛չ: Այս անգամ այցը շատ կարճ է, միայն մէկ շաբաթով ժամանած եմ ընտանեկան հարցերով, պէտք է մասնակցիմ հարսանեկան արարողութեան: Բայց ապագային դարձեալ պիտի այցելեմ Արցախ, երկու անգամ այցելած եմ եւ միշտ ընկերներս կը յորդորեմ, որ իրենք ալ երթան: Մօտ ապագային Աւստրալիայէն պատգամաւորական այլ խումբ մը պիտի ժամանէ, յոյսով եմ, որ անոնք պիտի երթան Արցախ:

ՆՈՐԱՅՐ ՇՈՂԻԿԵԱՆ.- Հպարտօրէն կը նշէք, որ 1915-ի Հայոց ցեղասպանութիւնը վերապրած ընտանիքի թոռնուհի էք, ձեր գործունէութեան ընթացքին բազմաթիւ անգամներ Աւստրալիոյ իշխանութիւններուն կոչ ըրած էք ճանչնալու Հայոց ցեղասպանութիւնը: Ըստ ձեզի, Աւստրալիան ե՞րբ պիտի ճանչնայ Հայոց ցեղասպանութիւնը, ի՞նչ հնարաւորութիւններ կան ատոր համար, եւ ի՞նչ քայլեր կը ձեռնարկէք այդ ուղղութեամբ:

ԿԼԱՏԻՍ ՊԵՐԵՃԻՔԼԵԱՆ.- Մեր նահանգը արդէն 20 տարի է` ճանչցած է Հայոց ցեղասպանութիւնը, Արցախի անկախութիւնը` նոյնպէս: Մենք յոյսով ենք, որ Աւստրալիան նոյնպէս պիտի ճանչնայ, եթէ Գերմանիան եւ կարգ մը երկիրներ կրնան ճանչնալ, եւ ես միշտ իմ խորհրդարանական ընկերներուն մօտ այդ հարցը կը բարձրացնեմ: Կը յուսամ, որ մօտ ժամանակներս Աւստրալիան նոյնպէս պիտի ճանչնայ Հայոց Ցեղասպանութիւնը:

ՆՈՐԱՅՐ ՇՈՂԻԿԵԱՆ.- Հայաստանէն դուրս բարձր պաշտօններու շատ քիչ թիւով հայեր կրնան հասնիլ: Ի՞նչ խորհուրդ պիտի տաք սփիւռքի մէջ բնակող մեր հայրենակիցներուն, որոնք դեռ նոր կը պատրաստուին զբաղիլ քաղաքականութեամբ:

ԿԼԱՏԻՍ ՊԵՐԵՃԻՔԼԵԱՆ.- Երկու բան միշտ օգնած է ինծի` հաւատքն ու աշխատասիրութիւնը: Եթէ անընդհատ աշխատիս, ամէն ինչ կրնաս ընել: Ինծի միշտ կը հարցնեն, թէ ի՞նչն է գաղտնիքը, կ՛ըսեմ` գաղտնիք չկայ: Գիշեր-ցերեկ պէտք է աշխատիս եւ պէտք է միշտ լաւատես ըլլաս. այդ երկու բաները շատ կարեւոր են:

ՆՈՐԱՅՐ ՇՈՂԻԿԵԱՆ.- Ապագային աւելի բարձր պաշտօններ զբաղցնելու ծրագիրներ ու նպատակներ ունի՞ք:

ԿԼԱՏԻՍ ՊԵՐԵՃԻՔԼԵԱՆ.- Ո՛չ, իմ վարչապետի պաշտօնը բաւական է: Սակայն 17 տարի առաջ, երբ խորհրդարանի անդամ դարձայ, բնաւ չէի պատկերացներ, որ օր մը վարչապետ պիտի ըլլամ: Բայց կամաց-կամաց, երբ մէկ յաջողութիւն արձանագրես, կը հասկնաս, որ միւսին եւս կրնաս հասնիլ: Այդպէս հասայ այս պաշտօնին:

Վարեց` ՆՈՐԱՅՐ ՇՈՂԻԿԵԱՆ
Լուսանկարները` ՏԱԹԵՒ ԴՈՒՐԵԱՆ

 


«Ժողովուրդ»-ի Հարցազրոյցը Արցախի Ազգային Ժողովի ՀՅԴ Խմբակցութեան Ղեկավար Արմէն Սարգսեանի Հետ

$
0
0

«Ամէն Ինչ Անում Ենք, Որ Իրավիճակը Չլարուի»

Արցախի Հանրապետութիւնում ապրիլին կայանալիք խորհրդարանական եւ նախագահական ընտրութիւնների վերաբերեալ «Ժողովուրդ» օրաթերթը զրուցել է ԱՀ ԱԺ «Դաշնակցութիւն» խմբակցութեան ղեկավար Արմէն Սարգսեանի հետ:

ՍՈՆԱ ԳՐԻԳՈՐԵԱՆ.- Պարո՛ն Սարգսեան, ՀՅԴ-ն արդեօք որոշե՞լ է մասնակցել Արցախի խորհրդարանական ընտրութիւններին:

ԱՐՄԷՆ ՍԱՐԳՍԵԱՆ.- Հաստատ մասնակցելու ենք ընտրութիւններին, դեռեւս պաշտօնապէս որոշում չկայ, թէ երբ է լինելու ընտրութիւնները, բայց մենք 100 տոկոս մասնակցելու ենք: Եթէ քաղաքական կուսակցութիւն ենք, ուրեմն մասնակցելու ենք: Մենք հաստատ լինելու ենք յաջորդ խորհրդարանում, ուղղակի արդէն ընտրութիւններից յետոյ կ՛որոշուի, թէ քանի տոկոս ենք լինելու ԱԺ-ում: Բնականաբար դեռ շատ ժամանակ կայ, չենք կարող այս պահին ընկերաբանական վերլուծութիւններ անել:

ՍՈՆԱ ԳՐԻԳՈՐԵԱՆ.- Բայց արդեօք արցախցին ցանկանո՞ւմ է ձեզ տեսնել յաջորդ խորհրդարանում, ժողովրդի տրամադրուածութիւնը ՀՅԴ-ի նկատմամբ արդէն պարզե՞լ էք:

ԱՐՄԷՆ ՍԱՐԳՍԵԱՆ.- Ինձ թւում է` բնական են տրամադրուած: Ես կարծում եմ, որ մեզ բնական են ընդունում:

ՍՈՆԱ ԳՐԻԳՈՐԵԱՆ.- Իսկ որոշում կա՞յ նախագահական ընտրութիւնների մասով, արդեօք թեկնածու ունենալո՞ւ է ՀՅԴ-ն:

ԱՐՄԷՆ ՍԱՐԳՍԵԱՆ.- Մենք փորձում ենք համաձայնեցուած ձեւով նախագահ առաջադրել. եթէ տարբեր կուսակցութիւններ, տարբեր քաղաքական ուժեր միաւորուեն, ապա կը փորձենք քոալիսիոն: Ոչ թէ միասնական թեկնածու, այլ` համաձայնեցուած, ու ՀՅԴ-ն իր թեկնածութիւնն է կազմել ու կ՛առաջադրի միասնական փլաթֆորմում, կը տեսնենք` այդ ամէնի շուրջ ինչ համախմբում է լինելու: Եթէ նման բան չլինի, ապա հաստատ կարող եմ ասել, որ ՀՅԴ-ն առաջադրելու է իր թեկնածուին, որը կարող է լինել ե՛ւ կուսակցական, ե՛ւ ոչ կուսակցական, բայց առաջադրուելու է «Դաշնակցութեան» կողմից: Մենք մօտաւորապէս 4 թեկնածու ունենք, բայց դեռ չենք կեդրոնացել ոեւէ մէկ թեկնածուի վրայ:

ՍՈՆԱ ԳՐԻԳՈՐԵԱՆ.-  Սամուէլ Բաբայեանի խմբակիցների կողմից տարուող ստորագրահաւաքների մասով լարուածութիւն կայ: Ըստ մեր տեղեկութիւնների, Արցախի ՀՅԴ-ն հանդիպումներ է նախաձեռնել` պարզելու համար, թէ ի՛նչ լուծում կարելի է գտնել այդ մթնոլորտը հարթելու համար: Ի՞նչ ելք է գտել ՀՅԴ-ն` այդ հարցի հետ կապուած:

ԱՐՄԷՆ ՍԱՐԳՍԵԱՆ.- Դեռ որոշում չկայ, դեռ պէտք է այդ ստորագրահաւաքները մտնի խորհրդարան, այդ օրէնքի նախագիծը դեռ չի մտել ԱԺ, իսկ եթէ այն մտնի խորհրդարան, բնական է` ՀՅԴ-ն կը ներկայացնի դիրքորոշումը, բայց կան տարբեր կարծիքներ, որոնք տարբեր անձանց կողմից հնչեցուել են իսկ մեր հիմնական նպատակն այն է` ցանկացած օրէնքի նախագիծ համապատասխանի սահմանադրութեանը եւ իրաւական առումով ճիշդ կը լինի: Իսկ իրապաշտական կը լինի պատասխանել, երբ որ նախագիծը կը մտնի Ազգային Ժողով:

ՍՈՆԱ ԳՐԻԳՈՐԵԱՆ.- Կարծես թէ շատ մարտական են տրամադրուած Սամուէլ Բաբայեանի խմբակիցները, քանի որ վերջիններս նպատակ ունեն փակել միջպետական ճանապարհները, եթէ իրենց ցանկալի արդիւնքը չլինի: Ըստ ՀՅԴ-ի, ինչպէ՞ս պէտք է հարթել այդ լարուածութիւնը: Ըստ մեր տեղեկութիւնների, ՀՅԴ-ն փորձում է տարբեր քաղաքական կուսակցութիւնների հետ ճիշդ ճանապարհ գտնել հարցին լուծում տալու համար:

ԱՐՄԷՆ  ՍԱՐԳՍԵԱՆ.- Մենք այդ ճանապարհ փակելու լուրերը լսում ենք, բայց դրա հիման վրայ չի կարելի կարծիքներ յայտնել. կը լինեն գործողութիւններ, ու կը լինի նաեւ մեր վերաբերմունքը: Լարուածութիւնը տեսնում ենք ու փորձում ենք յաղթահարել, դրա համար «Դաշնակցութիւնը» պատահական չէ, որ փորձում է քաղաքական կուսակցութիւնների հետ հանդիպել, քննարկել: Պատահական չեն այդ հանդիպումները: Ամէն ինչ անում ենք, որ, ինչքան հնարաւոր է, իրավիճակը չլարուի: Դեռ ամիսներ կան ընտրութիւնների համար, ու մենք ամէն ինչ անում ենք` հարթելու իրավիճակը: Պէտք է այնպէս անել, որ ժողովուրդը մասնակցի արդար, թափանցիկ ընտրութիւնների. մենք պայքարում ենք դրա համար:

ՍՈՆԱ ԳՐԻԳՈՐԵԱՆ.- Իսկ Սամուէլ Բաբայեանի հետ հանդիպե՞լ էք, փորձե՞լ էք իրենից հասկանալ` ի՞նչ նպատակներ ունեն:

ԱՐՄԷՆ ՍԱՐԳՍԵԱՆ.- Քանի որ ՀՅԴ Արցախի Կեդրոնական կոմիտէն է հանդիպումներ ունենում, ես որեւէ բան չեմ կարող ասել, պէտք է իրենցից ճշդէք. ես այդ գործընթացի մէջ չեմ:

ՍՈՆԱ ԳՐԻԳՈՐԵԱՆ.- Ըստ Բաբայեանի կողմնակիցների, Բակօ Սահակեանի իշխանութիւնը պէտք է օր առաջ հրաժարական ներկայացնի եւ հեռանայ. Դուք կո՞ղմ էք այդ ամէնին:

ԱՐՄԷՆ ՍԱՐԳՍԵԱՆ.- Բակօ Սահակեանն արդէն յայտարարել է, որ ինքը նորից չի առաջադրուելու, եւ մի քանի ամիս յետոյ լինելու է ընտրութիւնը: Էդ ի՞նչ է եղել, որ մի քանի ամսուայ համար պէտք է հրաժարական ներկայացուի, ժողովուրդն էլ հանգիստ գնայ, մասնակցի:

 

«Քաղաքապետարանը Պատրաստ Է Լուծելու Քաղաքապետարանի Շէնքերու Յարկաբաժիններու Փաստաթուղթերուն Հարցերը» Շեշտեց Մարտիկ Պօղոսեան

$
0
0

Հարցազրոյցը վարեց` ԱՐՇՕ ՊԱԼԵԱՆ

Իր բնակիչներուն շահերէն մեկնելով` Պուրճ Համուտի քաղաքապետութիւնը սկսած է արշաւի մը, որուն նպատակն է քաղաքապետարանի շէնքերու բնակարաններուն փաստաթուղթերն ու կալուածագիրները կանոնաւորել եւ զանոնք օրինական դարձնել:

Հինգ ամիսէ ի վեր սկսած այս արշաւին, ինչպէս նաեւ քաղաքապետարանին եւ ջուրի ծառայութեան համար վճարուելիք գումարներուն մասին սկսած լայնատարած աշխատանքին մասին «Ազդակ» հարցազրոյց մը կատարեց Պուրճ Համուտի քաղաքապետ Մարտիկ Պօղոսեանին հետ:

Մ. Պօղոսեան յայտնեց, որ քաղաքապետարանի շէնքերուն բնակարաններու կալուածագիրները սրբագրելու արշաւը սկսած է, երբ բնակիչներէն մէկը դիմած է քաղաքապետարան եւ փափաքած` իր ծնողքին անունը կրող բնակարանը արձանագրել իր անունով:

«Արձանագրութեան հոլովոյթին ընթացքին ի յայտ եկաւ, որ բնակարանին թիւը սխալ է, այսինքն նոյն յարկին վրայ գտնուող բնակարաններուն տէրերը տարբեր են: Այս մէկ պարագան մղեց, որ ստուգեմ քաղաքապետութեան մօտ գտնուող կալուածագիրները, որոնք տակաւին իրենց տէրերուն չեն յանձնուած: Ի յայտ եկած են մեծ թիւով կալուածագիրներ, որոնք մնացած են քաղաքապետութեան մօտ, որովհետեւ այդ բնակարաններուն սեփականատէրերը օրին, այսինքն` վաթսունական թուականներէն ի վեր, չեն արձանագրած իրենց բնակարանները», ըսաւ ան:

Քաղաքապետը բացատրեց, որ այդ կալուածագիրները քաղաքապետութեան մօտ մնացած են վաթսունական թուականներուն, երբ քաղաքապետարանի շէնքերուն բնակիչները նիւթական դժուարութեան պատճառով չեն արձանագրած իրենց բնակարանները: «Անշուշտ օրին երեք կամ հինգ հազար լ. ոսկի էր անոնց պարտաւորութիւնը», ըսաւ ան:

Պուրճ Համուտի քաղաքապետը ընդգծեց, որ ինք անցեալի գործունէութիւնը չէ որ կը քննադատէ, ընդհակառակն, իրեն համար հասկնալի է, որ իւրաքանչիւր շրջան ունի իր դժուարութիւնները, յատկապէս` երկրին դիմագրաւած քաղաքացիական պատերազմի օրերուն:

«Սակայն քաղաքացիները պէտք է գիտնան, թէ իրենց բնակարանները որո՛ւ կը պատկանին, ո՛ւր են այդ փաստաթուղթերն ու տուեալները», յայտնեց ան:

Մ. Պօղոսեան հաստատեց, որ դժուարութիւնները հասկնալի են, սակայն անտարբերութիւնը` երբեք: «Համաձայն եմ, որ նորահաս սերունդները այս բնակարաններուն մէջ ապրած են իբրեւ իրենց պապենական բնակարանը, սակայն տարիներ ետք անոնք իրենց կարգին կազմած են իրենց ընտանիքները, զաւակներն ու թոռները` հասնելով մինչեւ երրորդ սերունդ: Բնականաբար տարիքի բերումով ոմանք մահացած են, ինչ որ կ՛ենթադրէ, թէ մեծ թիւով բնակարաններու պարագային ժառանգութեան հարցեր գոյութիւն ունին: Միաժամանակ, սակայն, կան ժառանգութեան յատուկ օրէնքներ, որոնք ե՛ւ դիւրին են ե՛ւ բարդ», յայտնեց ան:

Անդրադառնալով բնակարաններու արձանագրութիւններն ու փաստաթուղթերը կանոնաւորելու այս աշխատանքին, Մ. Պօղոսեան յայտնեց, որ Պուրճ Համուտի քաղաքապետարանը կազմեց յատուկ յանձնախումբ մը, որուն պարտականութիւնը եղաւ վերստին թուագրել բնակարաններուն կապուած ամէն մանրամասնութիւն:

Ցուցակ մը, որ կը ներկայացնէ քաղաքապետարանի տարեկան տուրքերը չվաճարած պարագայի մը նիւթական պարտաւորութիւնները՝ 1997-2018

«Ստուգումներ կը կատարուին բնակարաններու տէրերուն հետ, եւ տեղեկութիւնները ըստ այնմ կ՛արձանագրուին արդիական դրութեամբ: Այս արշաւին նպատակն է քաղաքապետարանի բոլոր շէնքերուն պատկերը յստակ դարձնել, փաստաթուղթերու հարցերը լուծել եւ, օրինական իմաստով, առաւելագոյն չափով ծառայել քաղաքացիներուն, որպէսզի անոնք իմանան, որ իրենք այդ բնակարանին սեփականատէրերն են եւ այդ փաստաթուղթերուն հիման վրայ, իբրեւ Պուրճ Համուտի բնակիչներ, իրենց կալուածին տրամադրուած ելեկտրականութեան եւ ջուրի մատակարարման պարտաւորութիւնը եւս կատարեն», ըսաւ ան:

Քաղաքապետարանին սկսած այս արշաւին հանդէպ քաղաքացիներուն ընդառաջումին մասին հարցումի մը պատասխանելով` Մ. Պօղոսեան ըսաւ հետեւեալը. «Դժբախտաբար քաղաքացիներուն ընդառաջումը քաջալերական չէ: Պէտք չէ ըլլայ այն տպաւորութիւնը, որ քաղաքապետարանը եկած է իրենց բնակարանները խլելու: Անոնք պէտք չէ վախնան, այլ պէտք է գործակցին մեզի հետ:

Քաղաքացիներուն բնակարանները խլելու եւ քաղաքապետութեան սեփականութիւնը դարձնելու միտում բացարձակ գոյութիւն չունի: Ընդհակառակն, այն ընտանիքը, որ կ՛ապրի քաղաքապետարանի շէնքերուն մաս կազմող յարկաբաժիններէն մէկուն մէջ եւ փաստաթուղթ չունի, կը խնդրենք, որ մեզի դիմէ, որպէսզի մենք օրինականացման հոլովոյթին օժանդակենք, եւ նոտարին մօտ արձանագրութիւնը կատարուի այն անհատին անունով, որ ընտանիքը ինք կ՛որոշէ: Քաղաքապետարանին նպատակը պարզապէս յարկաբաժիններու սեփականատէրերուն ինքնութեան յստակացումն է», շեշտեց քաղաքապետը:

Ան ըսաւ, որ Պուրճ Համուտի քաղաքապետութիւնը կառչած կը մնայ այն սկզբունքին, որ քաղաքապետարանի շէնքերուն բնակիչները հայորդիներ պէտք է ըլլան:

«Մեր հայորդիներուն մօտ նշմարուած վանողական վարուելակերպն ու  գործակցութեան չկամութիւնը ուղղակի զարմացնող է: Ժողովուրդը պէտք է հանգիստ ըլլայ: Այս քաղաքապետութիւնը իրենց կը պատկանի, իրենք պէտք է դիմեն քաղաքապետարան` ըսելով, որ այս հարցերը ունինք, եւ անոնց լուծումներ պահանջեն: Կողմնակի միջամտութիւններու ոչ մէկ կարիք կայ` իրենց իրաւունքները պաշտպանելու համար: Մենք պատրաստ ենք ամէն միջոցի դիմելու, որպէսզի անոնք իրենց իրաւունքներուն տիրանան: Նոյնիսկ օրինական բաժնով մենք պատրաստ ենք օժանդակելու անոնց: Հաւանաբար հարցազրոյցը ընթերցողը զարմանայ նաեւ այն իրականութեան համար, որ քաղաքապետարանը ոչ մէկ գումար կը ստանայ կամ կը պահանջէ բնակարաններու արձանագրութեան եւ կամ այս օժանդակութիւնները տրամադրելու համար:

Մենք պարզապէս կ՛ըսենք. ժողովո՛ւրդ, եկէ՛ք, ձեր բնակարանները արձանագրեցէ՛ք եւ ձեր իրաւունքները օրինական ձեւերով պաշտպանեցէ՛ք», յայտնեց ան:

Քաղաքապետը նկատել տուաւ նաեւ, որ Պուրճ Համուտի քաղաքապետարանը պատրաստ է նաեւ օգտակար հանդիսանալու այն հայորդիներուն, որոնք դատական հարցեր ունին` կտակի վերաբերող, ընտանեկան գժտութիւններու պատճառով բնակարանին օրինականացումը արգելակող հարցերը լուծելու: «Լաւագոյն ձեւը զիրար հասկնալն է եւ լուծումներուն յանգիլը, այլապէս այս խնդիրները սերունդէ սերունդ կը փոխանցուին եւ անլուծելի կը դառնան», ըսաւ ան:

Մ. Պօղոսեան նշեց, որ քաղաքապետարանի շէնքերուն բնակարանները օրինականացնելու այս արշաւը սկսած է քաղաքապետարանի խաղավայրին կից գտնուող բնակարաններէն, պիտի անցնինք քաղաքապետարանի մարզադաշտին գտնուող բնակարաններով եւ պիտի աւարտենք այս աշխատանքը` քաղաքապետարանի բոլոր շէնքերուն յարկաբաժիններուն պատկերը լրիւ ամբողջացնելով:

«Պուրճ Համուտի մէջ տիրող այսօրուան իրավիճակը մանրանկար մըն է Լիբանանի մէջ տիրող ընդհանուր կացութեան: Լիբանանեան մակարդակի վրայ օրինական փաստաթուղթեր չունենալու եւ բնակարաններու սեփականատէրերու միջեւ ժառանգութեան վերաբերող լուրջ հարցեր կան: Տակաւին, կան վաշխառուներու երեւոյթները, եւ այդ իմաստով Պուրճ Համուտի քաղաքապետարանը խորհուրդ կու տայ, որ բնակարաններու բաժնետոմսեր ունեցող քաղաքացիները դիմեն քաղաքապետարան` առանց օտարին վաճառելու իրենց իրաւունքները: Իսկ յոռեգոյն պարագային, լաւ կ՛ըլլայ, որ անոնք ընտանիքի անդամներուն միջեւ վաճառեն այդ բաժնետոմսերը», ըսաւ ան:

Մ. Պօղոսեան ընդգծեց, որ այս արշաւը կը վերաբերի միայն քաղաքապետարանի շէնքերուն եւ բնակարաններուն` աւելցնելով, որ տակաւին կան Պօղոս Արիսի բնակարանները, որոնք փաստաթուղթերու օրինականացման աշխատանքի նոյն հոլովոյթին պիտի ենթարկուին քաղաքապետարանի շէնքերուն թղթածրարը աւարտելէ ետք:

Քաղաքապետը նշեց նաեւ, որ քաղաքապետարանի շէնքերուն պարագային, Պուրճ Համուտի քաղաքապետութիւնը ձեռնարկած է լայն աշխատանքի, որուն հիման վրայ շէնքին մուտքին զետեղուած անուանումէն բացի` վերատեսութեան կ՛ենթարկուին բնակարաններուն թիւերը, այն իմաստով, որ իւրաքանչիւր յարկաբաժին կ՛ունենայ իր համապատասխան տառն ու թիւը:

Ջուրի մատակարարման հարցին մասին Մ. Պօղոսեան շեշտեց, որ ինչպէս Լիբանանի տարբեր շրջաններու, նոյնպէս ալ Պուրճ Համուտի մէջ սկսած է այս արշաւը` աւելցնելով, որ ջուրի ընկերութիւնը ջրաչափերը կ՛անջատէ, եւ քաղաքացիները ջուրի մատակարարումէ կը զրկէ` ապօրինութեան պարագային:

«Այս շրջագիծին մէջ, ցաւ ի սիրտ, ի յայտ կու գայ նաեւ այն իրականութիւնը, որ Պուրճ Համուտի մէջ ջուրի մատակարարման ջրաչափերուն մեծ մասը ապօրինի է, այսինքն քաղաքացիները տասնեակ տարիներով ոչինչ վճարած են իրենց օգտագործած ջուրին համար», ըսաւ ան` աւելցնելով, որ նոր ջրաչափ մը ստանալու դիմում ներկայացնելու պարագային, ջուրի ընկերութիւնը կը պահանջէ շարք մը փաստաթուղթեր, որոնցմէ հիմնականն է քաղաքապետարանին կատարուելիք նիւթական պարտաւորութիւններուն վերաբերող փաստաթուղթ մը, որուն բացակայութեան ջուր չես ունենար:

«Այս հոլովոյթին լոյսին տակ ստեղծուած է այնպիսի իրավիճակ, որ քաղաքացիները քաղաքապետարանին տրուելիք իրենց տարեկան տուրքը նոյնիսկ չեն վճարեր, հակառակ անոր որ Պուրճ Համուտի քաղաքապետարանին կողմէ ճշդուած տարեկան տուրքերը` ե՛ւ բնակարաններուն ե՛ւ վաճառատուներու պարագային, նուազագոյնը կը նկատուին, բաղդատած` այլ շրջաններու հետ», շեշտեց ան:

Մ. Պօղոսեան ցաւ յայտնեց, որ կան մեծ թիւով քաղաքացիներ, որոնք տասնեակ տարիներէ ի վեր իրենց բնակարաններուն տարեկան տուրքերը չեն վճարած, եւ այդ պատճառով չնչին գումարնեը դարձած են միլիոններ, որոնք տարիներու ընթացքին պետութեան կողմէ ինքնաբերաբար աւելցած տուրքերն են:

«Օրինակ, կայ պարագայ մը, որ 1997-էն ի վեր իր տուրքերը չէ վճարած քաղաքապետարանին, եւ անոր վճարելիք տարեկան չնչին գումարը վերածուած է միլիոններու: Եթէ յստակ թիւերու մասին պիտի խօսիմ, ըսեմ, որ անոր նիւթական պարտաւորութիւնը 55.000 լ. ոսկիէն վերածուած է 6.540.000 լ. ոսկիի, որուն գրեթէ 4.000.000-ը չվճարուած տուրքերուն վրայ կուտակուած տուրքերն են: Նոյն ընթացքով չեն կատարուած նաեւ ջուրի ծառայութեան պարտաւորութիւնները, այսինքն 22 տարիներու ընթացքին այս քաղաքացին մտածած է, որ ձրիօրէն կարելի է ապրիլ, սակայն այդ մէկը իրականութեան չի համապատասխաներ: Ճի՛շդ է, որ քաղաքապետարանը օգտակար ըլլալու պատրաստ է, սակայն քաղաքացիները, այս պարագային` մեր հայորդիները, պէտք է գիտակցութեամբ մօտենան այս հարցին եւ իրենց պարտաւորութիւնները կատարեն, յատկապէս անոնք, որոնք տասնեակ տարիներէ ի վեր ապօրինի ձեւով, այսինքն առանց դահեկան մը իսկ վճարելու օգտուած են այս ծառայութիւններէն: Եւ դժբախտաբար այս ընթացքին մէջ եղող քաղաքացիներուն թիւը մեծ է», ընդգծեց Մ. Պօղոսեան:

Հարցազրոյցի աւարտին Պուրճ Համուտի քաղաքապետը վերահաստատեց քաղաքապետութեան պատրաստակամութիւնը` գործակցելու քաղաքացիներուն հետ:

Մ. Պօղոսեան անհրաժեշտ նկատեց, որ քաղաքացիները հետեւին քաղաքապետարանի յայտարարութիւններուն:

Ան կոչ ուղղեց բոլոր անոնց, որոնք տուրքերու հարց ունին` դիմելու քաղաքապետարան եւ անձամբ տեսնուելու Յակոբ Սապունճեանին հետ` իմանալու համար մանրամասնութիւնները եւ իրենց փաստաթուղթերը օրինականացնելու ձեւերը, յատկապէս նկատի ունենալով այն պարագան, որ պետութիւնը որոշ ժամանակաշրջաններու ընթացքին տուրքերու ընդհանուր ներում կը շնորհէ, հետեւաբար կարելի է նաեւ օգտուիլ այդ դրութենէն:

 

 

Բագրատունի. «Համահայկական Օրակարգը Իսկապէ՛ս Համահայկական Տարողութիւն Պէտք Է Ունենայ»

$
0
0

ՀՅԴ Լիբանանի Կեդրոնական կոմիտէի ներկայացուցիչ, երեսփոխան Յակոբ Բագրատունի տեսակապի միջոցով «Թերթ»-ի հետ զրոյցի մը ընթացքին ըսաւ, թէ սփիւռքի մէջ կ՛ողջունեն համահայկական օրակարգ ստեղծելու գաղափարը, սակայն ասիկա նոր բան չէ. նախապէս ալ` թէ՛ սփիւռքի, թէ՛ Հայաստանի մէջ այս հարցը եղած է օրակարգային: Հարցազրոյցը` ստորեւ:

ՀԱՐՑՈՒՄ.- Պարո՛ն Բագրատունի, լիբանանահայ համայնքը հայկական սփիւռքի ողնաշարն է: Մօտաւոր հաշուարկներով` այսօր Լիբանանում բնակւում է շուրջ 140 հազար հայ, ի հարկէ թիւը զգալի կրճատուել է: Ի՞նչ վիճակում է այսօր գտնւում Լիբանանի հայկական համայնքը` հաշուի առնելով աշխարհաքաղաքական դրութիւնը Մերձաւոր Արեւելքում:

ՊԱՏԱՍԽԱՆ.- Բնականաբար, լիբանանահայութիւնը կղզիացած վիճակի մէջ չէ, երբեմն դրական, երբեմն բացասական ազդեցութիւններ կ՛ըլլան լիբանանահայութեան վրայ: Լիբանանահայութիւնը այսօր կ՛ապրի իր սովորական առօրեայով. կը գործեն ազգային, եկեղեցական, բարեսիրական, մարզական, մշակութային կառոյցները: Այսօր ունինք տնտեսական խնդիր, որուն պատճառով ալ շատ լիբանանահայեր կը բռնեն հայրենադարձութեան ուղին. ասոր համար մենք միայն ուրախ ենք:

Լիբանանի մէջ հայութիւնը ունի քաղաքական ներկայութիւն պետական համակարգին մէջ: Երկրին սահմանադրութեամբ ասիկա ամրագրուած է, եւ մենք կ՛օգտուինք մեր իրաւունքներէն: Լիբանանահայութիւնը ազատ է քաղաքական դիրքորոշում ունենալու առումով, սակայն իբրեւ Լիբանանի քաղաքացիներ` մենք ունինք պարտականութիւններ, որոնք պէտք է կատարենք այն խոր հաւատքով, որ Լիբանանը պէտք է մնայ  միասնական` հեռու ըլլայ արտաքին միջամտութիւններէ, պէտք է պահպանէ տարածքային ամբողջականութիւնը, միջհամայնքային յարաբերութիւնները պէտք է խաղաղ ըլլան:

Հ.- Ասացիք, որ տնտեսական դրութեամբ պայմանաւորուած` լիբանանահայ համայնքը նօսրանում է: Առհասարակ ի՞նչ վտանգներ էք տեսնում այսօր սրա հետ կապուած: Ինչի՞ կը յանգեցնի այն փաստը, որ Հայաստանը Մերձաւոր Արեւելքում քիչ-քիչ կորցնում է հարիւրամեայ իր համայնքը:

Պ.- Տասնամեակներ շարունակ ըսած ենք, որ սփիւռքը կը կառուցենք հայրենիքի համար եւ օր մը պէտք է սփիւռքի ներուժը օգտագործել ի շահ Հայաստանի եւ Արցախի: Այսօր մենք այն իրավիճակին մէջ չենք, որ արհեստականօրէն հայրենադարձութիւն սկսինք: Անհրաժեշտ է, որ սփիւռքի ներկայի վիճակը պահպանուի, աւելի՛ն` պէտք է այնպէս մը ընել, որ սփիւռքը հզօրանայ: Մենք այս պահուն կը տեսնենք այլ առաջնային հարց մը եւս. եթէ տնտեսական, ընկերային եւ այլ պատճառներով արտագաղթ տեղի կ՛ունենայ սփիւռքի մէջ, ապա ատիկա պէտք է ուղղուի դէպի Հայաստան: Հակառակ պարագան ո՛չ Հայաստանի, ո՛չ Արցախի եւ ո՛չ ալ սփիւռքի համար օգտակար է: Կարելի չէ քանդել արդէն իսկ եղած համայնքները եւ ստեղծել նոր համայնքներ, որոնք ունենան հայապահպանութեան, ինքնութեան պահպանման խնդիր:

Հ.- Նշեցիք` սփիւռքի ներուժը պէտք է օգտագործել ի շահ Հայաստանի: Վարչապետ Նիկոլ Փաշինեանը ստեփանակերտեան իր ելոյթում խօսեց համահայկական օրակարգ ձեւաւորելու մասին: Իշխանութիւնների գործողութիւնների յաջորդականութիւնն արդեօ՞ք կը բերի նրան, որ իսկապէս ձեւաւորուի համահայկական օրակարգ: Դուք դրա միտումը տեսնո՞ւմ էք:

Պ.- Վարչապետ Փաշինեանի` համահայկական օրակարգ ստեղծելու առաջարկը, ձգտումը ողջունելի է, սակայն համահայկական օրակարգ ստեղծելու այս ձգտումը նոր բան չէ. նախկինին ալ թէ՛ սփիւռքի, թէ՛ Հայաստանի մէջ այս հարցը եղած է օրակարգային: Մենք անվերապահօրէն կ՛աջակցինք այս գաղափարին: Սակայն երբ կ՛ըսենք համահայկական օրակարգ, այդ բառը, ինքնըստինքեան, կը պարտաւորեցնէ, այսինքն` անիկա իսկապէս պէտք է ըլլայ  համահայկական` Հայաստանի, Արցախի, սփիւռքի բոլոր քաղաքական, հասարակական ու այլ ուժերու մասնակցութեամբ: Այս ծիրին մէջ  անպայմանօրէն պէտք է նկատի առնուի Ցեղասպանութեան, Արցախի հարցը, Հայաստանի հզօրացման, անվտանգութեան պահպանման, ինչպէս նաեւ Հայաստան-սփիւռք յարաբերութիւններու զարգացման հարցը:

Հ.- Վարչապետ Փաշինեանը նշեց նաեւ հայկական դրամագլուխը Հայաստան բերելու մասին: Առհասարակ ի՞նչ տրամադրութիւններ կան սփիւռքում նոր իշխանութիւնների նկատմամբ: Սփիւռքը պատրա՞ստ է դրամագլուխը Հայաստան բերելու:

Պ.- Ներդրումային առումով սփիւռքի մէջ ապրող հայը միշտ պէտք է ազգային իր պարտականութիւնը կատարէ, սակայն Լիբանանի մէջ ասացուածք կայ` «դրամագլուխը վախկոտ է»: Ներդրողի տեսանկիւնէն` ներդրումները հայրենասիրութեան հետ կապելը ճիշդ չէ: Անհրաժեշտ է, որ Հայաստանի իշխանութիւնները առաւելագոյնը ընեն` Հայաստանը վերածելու ներդրումային միջավայրի, ուր թէ՛ հայը, թէ՛ օտարերկրացին ներդրումներ կատարեն ու գիտնան, որ կան անվտանգութեան երաշխիքներ, միջավայրը ապահով է, կը գործեն բոլոր օրէնքները: Մենք ալ պէտք է սփիւռքի մէջ աշխատինք հայ ու ոչ հայ ներդրողները ուղղորդելու դէպի Հայաստան: Անկէ, մեծ հաշուով, կ՛օգտուին բոլորը` թէ՛ հայաստանցիները, թէ՛ սփիւռքի մէջ ապրող հայերը:

 

ՀՅԴ Պատմութեան Թանգարանը Կը Ներկայացնէ Հայաստանի Ա. Հանրապետութեան Եւ Դաշնակցութեան Գործունէութեան Մասին Կարեւոր Արխիւներ

$
0
0

Հարցազրոյցը վարեց ՄԱՐԻՆԱ ՊՕՂԻԿԵԱՆ

«Գանձասար» հարցազրոյց մը ունեցաւ ՀՅԴ պատմութեան թանգարանի տնօրէն Անուշ Ամսէեանին հետ` լուսարձակի տակ առնելու թանգարանի տնօրէնութեան գործունէութիւնն ու թանգարանին պատմական արժէքը:

Ստորեւ կը ներկայացնենք հարցազրոյցը:

«ԳԱՆՁԱՍԱՐ».- Ե՞րբ հիմնուած է ՀՅԴ պատմութեան թանգարանը եւ ի՞նչ նպատակ կը հետապնդէ ան:

ԱՆՈՒՇ ԱՄՍԷԵԱՆ.- 20-րդ դարու սկիզբը Օսմանեան եւ Ռուսական կայսրութեանց տարածքներուն վրայ ազգային ուժերը հալածանքի կ’ենթարկուէին: Մենք ո՛չ միայն մարդուժ եւ ընկերներ կը կորսնցնէինք, այլեւ կը բռնագրաւուէին մեր պատմական փաստերը, արձանագրութիւնները, նկարները, անձնական իրերը: Այդ օրերուն Ռոստոմ եւ իր ընկերները այդ ամէնը պահպանելու եւ պատմութեան յանձնելու համար սկսան մասունքի պէս, աստիճանաբար հաւաքել արխիւները` միակ ապահով վայր ունենալով Ժընեւի մէջ «Դրօշակ»-ի խմբագրատունը: Տասնհինգ տարիներու ընթացքին հաւաքուածները այնքան շատցան, որ 1915-ին որոշուեցաւ ՀՅԴ պատմութեան թանգարանի մը մէջ առանձնացնել այդ բոլորը` գրադարանը առանձին, իսկ արխիւները առանձին բաժիններով պահել: Երբ «Դրօշակ»-ի գործունէութիւնը Ժընեւի մէջ դադրեցաւ, 1924-1925 թուականներուն թանգարանի ամբողջ նիւթերը տեղափոխուեցան Փարիզ, ուր շէնք մը ձեռք բերուեցաւ եւ հաւաքուածները երեք մասի բաժնուած` պահպանուեցան այնտեղ: Այդ վայրը մշակութային եւ գաղափարական կեդրոն մը դառնալով` համախմբող դեր կատարեց յառաջիկայ տարիներուն: Թանգարանը տեղափոխուելէն ետք` մինչեւ 1935 թուական, թանգարանի պատասխանատուն մնաց Լեւոն Թադէոսեանը (Պապաշա), որ Քրիստափորի քրոջ կրտսեր որդին էր: Անոր մահէն ետք պատասխանատու նշանակուեցաւ Կերսաիմ Բալայեանը, որ մեծ ներդրում ունեցաւ նաեւ Հայաստանի հիմնադրութեան եւ ղարաբաղեան շարժումին մէջ, մասնակից դարձաւ Հայաստանի Հանրապետութեան տարիներուն բանակի ստեղծման եւ պետականութեան կազմաւորման գործին, սակայն 1921-ի ապստամբութենէն ետք, միւսներուն նման, ինքն ալ ստիպուած հեռացաւ Պարսկաստան, ապա` Փարիզ, ուր 1935-էն մինչեւ իր մահը` 1959, մնաց թանգարանի վարիչ- պատասխանատուն: Ան թանգարանը վերածեց հայ կեդրոնի, ուր ոչ միայն իրեր կը ցուցադրուէին, այլեւ աշխարհի զանազան անկիւններէն մարդիկ կը հաւաքուէին, տօնական օրերուն կը համախմբուէին եւ ազգային տօները կը յիշատակէին: Այնուհետեւ թանգարանի տնօրէնութիւնը վարեց Կարօ Մեհեանը:

2006-ին թանգարանը տեղափոխուեցաւ Հայաստան: Մշակութային կեդրոնի նիւթերը երեք մասի բաժնուած էին` գրադարան, արխիւ եւ թանգարան: Արխիւը 1947-1948 թուականներուն տեղափոխուեցաւ Պոսթըն եւ մինչեւ օրս հոն կը գտնուի: Թանգարանի մնացեալ բաժինը 2006-ին տեղափոխուեցաւ Հայաստան, իսկ 2007-ին սրահը բացուեցաւ: Տարածքը փոքր ըլլալուն պատճառով որպէս թեմա ընտրուեցաւ Հայաստանի Ա. Հանրապետութեան կազմութիւնը, որ ոչ միայն կարեւորագոյն նուաճումն էր Դաշնակցութեան գործունէութեան, այլեւ` մեր ժողովուրդի պատմութեան:

Իւրաքանչիւր ժողովուրդի մեծագոյն երազանքը պետականութիւն ունենալն է, իսկ մերը ոչ թէ ունենալն էր, այլեւ` վերականգնելը: Շատ կարեւոր էր Ա. հանրապետութեան մասին ժողովուրդին պատմել, արխիւներ ցոյց տալ, մանաւանդ որ Խորհրդային Միութեան, պոլշեւիկեան եւ կոմունիստական ժամանակաշրջանին սխալ մեկնաբանուած էր ժողովուրդին մեր պատմութիւնը,  եւ գրեթէ երեք սերունդ սխալ պատկերացումներ ունէր ո՛չ միայն Դաշնակցութեան մասին, այլեւ` Ա. հանրապետութեան մասին, որ միայն Դաշնակցութեան պատմութիւնը չէր, այլեւ հայ ժողովուրդին պատմութիւնն էր:

«Գ.».- Ինչպիսի՞ արխիւներ եւ իրեր պահպանուած են թանգարանին մէջ:

Ա. Ա.- Թանգարանի արխիւային մասը քիչ է, քանի որ ՀՅԴ-ի հիմնական արխիւները պահպանուած են Պոսթընի մէջ: Այստեղ ցուցադրուած է թանգարանայինը` Ա. հանրապետութեան գործիչներուն անձնական իրերը, լուսանկարները, քարտէսներ եւ պատմութիւնը ամբողջացնող արխիւներ:

Ներկայիս կը շարունակենք նիւթեր հաւաքել, բայց` ոչ այն թափով, ինչպէս որ սկզբնական շրջանին հաւաքուած է աշխարհի բոլոր դաշնակցականներուն ներդրումով:

ՀՅԴ պատմութեան թանգարանը նաեւ կենսաբանական, մարդաբանական թանգարան է, որովհետեւ կը պարունակէ Անդրանիկի ատամները, Շանթի եւ Օհանջանեանի մազափունջերը, Շիրակեանի աճիւնները եւ այլ նիւթեր:

«Գ.».- Թանգարանը ինչպիսի՞ այցելուներ կ’ունենայ ընդհանրապէս:

Ա. Ա.- Սփիւռքի մեր ընկերները յաճախ կ’այցելեն: Մարդիկ կան, որոնք անընդհատ կ’այցելեն: Աշխատանք կը տանինք դպրոցի աշակերտները բերելու, յատկապէս 8-9 տարեկան աշակերտները, որոնց դասագիրքերուն մէջ Հայաստանի Ա. Հանրապետութեան մասին քանի մը տող գրուած է միայն: Անոնք երբ ուսուցիչներուն հետ կ’այցելեն, մօտէն կը ծանօթանան եւ կը սորվին Հայաստանի Ա. Հանրապետութեան կազմութեան ամբողջական պատմութիւնը: Դպրոցական դասագիրքերը թիւերու շտեմարան դարձած են, անոնց վերանայումը անհրաժեշտ է:

ՀՅԴ ուսանողական, երիտասարդական, ե՛ւ հայաստանեան պատանեկան միութիւնները, սփիւռքի մեր կառոյցները ծրագրուած կերպով կ’այցելեն թանգարան:

«Գ.».- Թանգարանի տնօրէնութիւնը ինչպիսի՞ ձեռնարկներ կը կազմակերպէ:

Ա. Ա.- Ամէն տարի 18 մայիսին Թանգարանի միջազգային օրը կը յիշատակենք, իսկ 18-ին յաջորդող առաջին շաբաթ օրը կը մասնակցինք «Թանգարանային գիշեր» օրուան, երբ մինչեւ գիշերուան 12:00 թանգարանը անվճար բաց կը պահենք, որուն շնորհիւ ալ մեծաթիւ այցելուներ կ’ունենանք:

Հետաքրքրական ձեռնարկներ կը կազմակերպենք, ինչպէս նաեւ դասախօսութիւններ` Պատանեկան միութեան համար:

Եթէ տարածք ունենանք, կարելիութիւն կ’ունենանք ժամանակաւոր ցուցադրութիւններ ալ կազմակերպելու, մշտական ցուցադրութեան կողքին, որ նպատակային է: Կրնանք ըստ ժամանակին եւ անհրաժեշտութեան ցուցադրութիւններ կազմակերպել, նոյնիսկ կիրառական արուեստ ներկայացնել` աշխարհի ինքնահոսներու, գրիչներու զարգացումը ցուցադրելով 15-րդ դարէն մինչեւ մեր օրերը եւ նմանօրինակ այլ ցուցադրութիւններ:

Նախապէս երկու ցուցափեղկերով թանգարանի ստեղծման պատմութիւնը ներկայացուցած էինք, սակայն փոխարինեցինք զայն ժամանակաւոր ցուցադրութեամբ` ներկայացնելով Ա. հանրապետութեան գործիչներուն ընտանեկան լուսանկարները, որպէսզի այցելուները նորութիւն տեսնեն:

Թանգարանի մասին քանի մը անգամ «Երկիր Մետիա» պատկերասփիւռի կայանէն հանդէս եկայ, «Առաւօտ լուսոյ» յայտագիրէն, նաեւ` Փետրուարեան ապստամբութեան եւ մայիս 28-ի խորհուրդները փոխանցելու: Այլ կայաններ եւս նկարահանեցին թանգարանը մայիս 28-ի եւ Ա. հանրապետութեան նիւթերով: Թանգարանը նկարահանուեցաւ Արամ Մանուկեանի մասին եւ խորհրդարանի առաջին կին պատգամաւորներու մասին շարժանկարներու պատրաստութեան համար:

Բաւական ծրագիրներ ունինք` տարբեր շերտերու հետ հանդիպումներ, հրաւէրներ կազմակերպելու եւ ժողովուրդին հետ աշխատելու առումով:

«Գ.».- Ձեր կարծիքով, ի՞նչ է արխիւային աշխատանքին կարեւորութիւնը:

Ա. Ա.- Արխիւային աշխատանքը շատ կարեւոր է: Նման աշխատանք մէկ հոգիի գործ չէ, այլ` երկար ժամանակ պահանջող խմբային աշխատանք: Մենք ունինք հարուստ նիւթեր ե՛ւ Պոսթընի, ե՛ւ Հայաստանի մէջ: Ներկայիս ընկ. Երուանդ Փամպուքեանը արխիւային աշխատանքը կը տանի: Պոսթընի մեր արխիւային եւ թանգարանային նիւթը մասնագիտական աշխատանք կը պահանջէ, աշխատանքային բաժանումներ պէտք է կատարուին` ըստ նիւթերու եւ ժամանակաշրջանի: Մեր արխիւները հրատարակելով, հանրային դարձնելով` մենք կը ներկայացնենք ե՛ւ մեր ժողովուրդին պատմութիւնը, ե՛ւ Դաշնակցութեան պատմութիւնը, որովհետեւ Դաշնակցութեան պատմութիւնը եւ Ա. հանրապետութեան պատմութիւնը մեր ժողովուրդի պատմութեան անքակտելի մասերն են: Այդ պատճառով թանգարանին մէջ ցուցադրած ենք երկու դրօշները` բացատրելու համար թէ ո՛ր մէկն է կառավարութեան ազգային դրօշը եւ ո՛ր մէկը` Դաշնակցութեանը: Ոմանց մօտ շփոթ կը յառաջացնէր այս իսկ թեման: Թանգարանին մէջ ցուցադրուած կառավարութեան եռագոյն դրօշը պատմական անցեալով եզակի ցուցանմուշ է:

Այս աշխատանքին մէջ մշակութային դաստիարակութիւն կայ եւ` ոչ միայն պատմութիւն: Ունինք նիւթեր, որոնք կապուած են նաեւ մշակոյթի հետ` Աղբալեան, Շանթ եւ միւս գործիչները: Մեր երազանքն է մշակութային կեդրոն ստեղծել` թանգարան, արխիւ եւ գրադարան, ընդհանուր մեծ կառոյցով եւ սրահով, ուր կրնանք, Դաշնակցութեան պատմութեան կողքին, մեր մշակոյթի պատմութիւնը ցուցադրել, 19-րդ դարու ազատագրական ֆետայական շարժումէն սկսեալ մինչեւ մեր օրերը զէնքի պատմութիւնը դաշոյններու պատմութիւնը` իրենց զարդանախշերով: Եթէ այս ամբողջը համատեղուի, եւ ստեղծուի ուսումնասիրութեան համար ամբողջ խումբ մը, այն ատեն պարտաւոր կ’ըլլանք վերահրատարակել գիրքեր, նաեւ` արխիւի եւ թանգարանի նիւթեր, որոնք ե՛ւ դաստիարակչական, ե՛ւ քարոզչական նշանակութիւն ունին:

«Գ.».- Արխիւագէտներու պատրաստութեան աշխատանք կը տարուի՞ միաժամանակ: Երիտասարդութիւնը որքանո՞վ հետաքրքրուած է այս մարզին վերաբերող աշխատանքներով:

Ա. Ա.- Այս օրակարգը միշտ ալ կը դրուի, սակայն ներկայ օրերուս դժուար է այսպիսի ոլորտներու մէջ երիտասարդութիւն ներգրաւելը: Երիտասարդները մեծ փափաք չունին արխիւային աշխատանքի մէջ մասնագիտանալու: Անոնք կը նախընտրեն հասարակութեան հետ կապեր ունեցող գործեր ստանձնել: Եթէ երիտասարդներ թանգարանագիտութիւն սորվին, նոյնիսկ եթէ սփիւռքէն գան, մասնագիտանան եւ աշխատանքային գործունէութեամբ փորձեր բերեն, միասնաբար լաւ արդիւնքի կը հասնինք: Հոս կը մնայ դարձեալ տեղի եւ համակարգիչի օգտագործման յարմարութիւններ ստեղծելու հարցը:

Արամ Մանուկեանի գրասենեակի բանալին

Բաշ Ապարանի զօրախումբի հրամանատարական կազմի անդամ Յարութիւն Աբրահամեան (Չոլօ) գրպանի ժամացոյցը

Սասունցի Խմբապետ Մուշեղի (Մուշեղ Աւետիսեան) գրպանի ժամացոյցը

 

 

 

 

 

 

 

 

Իշխան Արղութեանի ակնոցը, գօտին եւ հեռադիտակը

101-ամեայ ՀՄԸՄ-ի Համար Արցախի Մասնաճիւղն Ամենամեծ Նուէրն Է

$
0
0

Համահայկական 7-րդ ամառային խաղերի բացման արարողութեանը մասնակցելու եւ Արցախի իշխանութեան ներկայացուցիչների հետ հանդիպելու առիթով այս օրերին Արցախում էր Հայ մարմնակրթական ընդհանուր միութեան Կենտրոնական վարչութեան ատենապետ Գառնիկ Մկրտչեանը: «Ապառաժ»-ի հետ հարցազրոյցում Գառնիկ Մկրտչեանը նշել է, որ տարիների երազ էր Արցախում ՀՄԸՄ-ի մասնաճիւղ ունենալը: «Արցախի անկախացումից յետոյ սկզբնական շրջանում սկսել էինք աշխատել Արցախում, բայց դրանից յետոյ ՀՄԸՄ-ի գործունէութիւնը դադարեց, որից յետոյ զանազան պատճառներով հնարաւոր չեղաւ վերականգնել: ՀՄԸՄ-ի Կենտրոնական վարչութիւնը Արցախի նախագահների, վարչապետների, նախարարների հետ շփումներում միշտ էլ հետամուտ է եղել այս հարցի լուծմանը, բայց հնարաւոր չի եղել իրագործել արտօնութիւն ստանալու` նաեւ սկաուտական կազմակերպութեան հնարաւորութիւններին չհաւատալու պատճառներով: Հիմա կարող եմ ասել, որ Արցախի իշխանութիւնների հետ մեր աշխատանքի եւ շրջանի մարմինների աշխատանքի արդիւնքում մենք կարողացանք մեր առաջին պաշտօնական կորիզը ստեղծել», ասել է ՀՄԸՄ-ի ԿՎ ատենապետը` յոյս յայտնելով, որ այն լաւագոյն թթխմորը պիտի դառնայ Արցախում լուրջ գործունէութիւն տանելու համար:

Հայ մարմնակրթական ընդհանուր միութիւնը ստեղծուել է 1918թ. Կ. Պոլսում: Այնուհետեւ Հայաստանի Ա. Հանրապետութեան լուսաւորութեան նախարար Նիկոլ Աղբալեանի հրաւէրով սկսել է գործել Հայաստանում: 1921թ. խորհրդային կարգերի հաստատումից յետոյ դարձել է սփիւռքեան կազմակերպութիւն: Սկզբնական շրջանում Միջին Արեւելքի երկրներում է լայն աշխատանք տարել, որից յետոյ սկսել է Միջին Արեւելքից տարածուել, նաեւ, հայերի տեղաշարժի հետ կապուած, հասել Եւրոպա, Ամերիկա, Աւստրալիա: Միութեան անդամների թիւն այժմ հասնում է 28.000-ի: ՀՄԸՄ-ի ՀԱՍԿ-ը (Հայաստանի ազգային սկաուտական կազմակերպութիւն) Սկաուտական շարժման միջազգային կազմակերպութեան անդամ է եւ ներկայացնում է Հայաստանի Հանրապետութիւնը:

«Ամբողջ աշխարհում այսօրուայ դրութեամբ ՀՄԸՄ-ն առանց Արցախի 110 մասնաճիւղ ունի, 111-րդը պիտի դառնայ Արցախի մասնաճիւղը: Արդէն նշանակուել է վարչութիւն, որի միջոցով սկսելու ենք մեր գործունէութիւնը: Երիտասարդ գործիչ է գործուղուել այստեղ, ում օգնութեամբ միութիւնը ծիլեր կ՛արձակի եւ կը սկսի բերք տալ», մանրամասնել է Գառնիկ Մկրտչեանը` աւելացնելով, որ ՀՄԸՄ-ի գործունէութիւնն աշխարհով մէկ տարածուած է սկաուտական եւ մարզական ուղղութիւններով, որոնց աշխատանքները համակարգում են վարչութիւնները, յանձնախմբերը: «Մայիս ամսին հիմնեցինք երիտասարդական բաժին, որտեղ համախմբւում են 18-30 տարեկան երիտասարդներ, որոնք նախկինում խմբապետներ, մարզիկներ կամ անդամներ են եղել», յաւելել է մեր զրուցակիցը:

Ինչ վերաբերում է Արցախի շրջաններում մասնաճիւղեր բացելու հնարաւորութեանը, ապա ՀՄԸՄ-ի ատենապետը նախ անհրաժեշտ է համարում Ստեփանակերտում ամուր հիմքերի վրայ դնել կառոյցը, որից յետոյ կարող են մտածել շրջաններում տարածուելու մասին: «ՀՄԸՄ-ն ունի բրգաձեւ կառավարման համակարգ: Ներքեւի խաւը անդամներն են, անդամներից յետոյ` վարչութիւնները, յանձնախմբերը, այնուհետեւ` Շրջանային վարչութիւնները եւ բարձրագոյն օղակը` Կենտրոնական վարչութիւնը: Կենտրոնական վարչութեան նստավայրը Լիբանանն է, իսկ անդամներն ընտրւում են տարբեր շրջաններից: Այժմ Կենտրոնական վարչութիւնն ունի 13 անդամ»,  ասել է Գառնիկ Մկրտչեանը:

Անդրադառնալով Արցախում մասնաճիւղ բացելու կարեւորութեան մասին հարցին` ՀՄԸՄ-ի ատենապետը նշել է, որ յատկապէս սփիւռքահայութեան համար Արցախը իւրայատուկ նշանակութիւն ունի. «Մեր ժողովրդի հայրենիքի հետ ամենազգացական կապուածութիւնը Արցախն է: Հայաստանն արդէն անկախ է, բայց Արցախն ուրիշ պատմութիւն է: Արցախում մասնաճիւղ չունենալը մեծ վէրք էր, վիրաւորանք: Տարբեր քաղաքների, երկրների հայ համայնքների հետ հանդիպումների ժամանակ միշտ այս հարցն էին բարձրացնում: Պատասխանում էի, որ հարցն ընթացքի մէջ է, որովհետեւ չէի կարող ուրիշ պատասխան տալ: Այդ իսկ պատճառով, կարծում եմ, որ Արցախի կարեւորութիւնը ՀՄԸՄ-ի համար առանձնայատուկ է»:

«Հաւատում եմ, որ ՀՄԸՄ-ի դերակատարութիւնը մեծ կը լինի Արցախում, մանաւանդ` սկաուտական շարժումը: Մարզական բաղադրիչը կարող է այստեղի երիտասարդութեանն այնքան էլ չհետաքրքրել, որովհետեւ դպրոցներին կից կան մարզական խմբակներ, մարզական ակումբներ: Իսկ սկաուտութիւնը, իմ կարծիքով, հեռանկարներ ունի: Հայ պատանին, երբ 3 տարեկանից անդամագրւում է ՀՄԸՄ-ին, այնուհետեւ տարիների ընթացքում դառնում խմբապետ, իր հագուստը, դաստիարակութիւնը նրան պատրաստում է` որպէս իսկական հայ, զինուոր` կարգապահութեան, վարք ու բարքի իմաստով», խօսելով հեռանկարների մասին` ասել է Գառնիկ Մկրտչեանը:

«Մենք ծերացած կազմակերպութիւն չենք, մեր եղբայրներից մէկի խօսքով, մենք 1 դար ու 1 տարեկան ենք: Ունենք հազարաւոր երիտասարդ, խանդավառ աղջիկներ եւ տղաներ: Իսկ արդէն 101-ամեայ ՀՄԸՄ-ի համար Արցախի մասնաճիւղն ամենամեծ նուէրն է», եզրափակել է Գառնիկ Մկրտչեանը:

ՏԱԹԵՒԻԿ ԱՂԱՋԱՆԵԱՆ

 

 

Viewing all 847 articles
Browse latest View live


<script src="https://jsc.adskeeper.com/r/s/rssing.com.1596347.js" async> </script>